بیست‌و‌سوم/۲۳ ژانویه در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
وقایع
– در سال ۱۵۵۶م؛ مرگ‌آورترین زلزلۀ تاریخ، زمین‌لرزۀ شاآنشی، در شاآنشیِ چین رخ داد که آمار مرگ آن حدوداً ۸۳۰ هزار نفر بود.
– در سال ۱۷۹۳م؛ لهستان برای بار دوم تجزیه شد.
– در سال ۱۸۴۹م؛ الیزابت بلکول با دریافت مدرک دکترای پزشکی از کالج پزشکی ژنوا ژنوا در نیویورک، اولین پزشک زن در ایالات متحدۀ آمریکا شد.
– در سال ۱۹۱۹م؛ حزب فاشیست ایتالیا توسط موسولینی تأسیس شد.
– در سال ۱۹۲۰م؛ هلند در برابر درخواست بازپس‌دادن ویلهلم دوم، قیصر آلمان به‌متفقین در جنگ جهانی اول سرباز زد.
– در سال ۱۹۳۹م؛ در مسکو ۱۷ رهبر کمونیست به‌اتهام همکاری در توطئۀ لئون تروتسکی برای سرنگونی حکومت ژوزف استالین و ترور رهبرانش، محاکمه شدند.
– در سال ۱۹۴۳م؛ در جریان جنگ دوم جهانی، قوای بریتانیا شهر طرابلس در لیبی را از اشغال متحدین آزاد کردند.
– در سال ۱۹۵۰م؛ کنست، اورشلیم را به‌عنوان پایتخت اسرائیل تصویب کرد.
– در سال ۱۹۵۳م؛ قوای مشترک آمریکا و استرالیا، نیروهای ژاپنی را در پاپوآ شکست دادند.
– در سال ۱۹۶۳م؛ با حملۀ پارتیزان‌ها به‌پایگاه پرتغالی‌ها، رسماً جنگ استقلال گینه بیسائو آغاز شد.
– در سال ۱۹۷۳م؛ ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده اعلام کرد مذاکرات صلح در ویتنام به‌نتیجه رسیده‌است.
– در سال ۱۹۹۷م؛ مادلین آلبرایت به‌عنوان نخستین زن، وزیر امور خارجۀ آمریکا شد.
– در سال ۲۰۰۳م؛ آخرین سیگنال بسیار ضعیف از پایونیر۱۰ دریافت شد و از این پس دیگر هیچ ارتباطی از این کاوش‌گر با زمین برقرار نگردید.
زادروزها
– زادروز ماری آنری بِیل (استاندال یا استندال) در سال ۱۷۸۳م؛ نویسندۀ سبک رئالیسم در قرن ۱۹م در فرانسه
– زادروز سایگو تاکاموری (سایگو کوکیچی) در سال ۱۸۲۸م؛ از تأثیرگذارترین سامورایی‌ها و یکی از ۳ قهرمان برجستۀ نوآوری در تاریخ ژاپن
– زادروز ادوار مانه در سال ۱۸۳۲م؛ نقاش فرانسوی و یکی از اولین هنرمندان قرن ۱۹م که به‌مضامین زندگی مدرن پرداخت. همچنین یکی از محوری‌ترین هنرمندان در انتقال از رئالیسم به‌امپرسیونیسم بود.
– زادروز ارنست کارل آبه در سال ۱۸۴۰م؛ فیزیک‌دان آلمانی که در زمینۀ فیزیک نور به‌فعالیت علمی می‌پرداخت و مقدار آبه را کشف کرد و اولین شکست‌سنج را ساخت.
– زادروز جان برونینگ در سال ۱۸۵۵م؛ طراح سلاح آمریکایی و مؤسس شرکت اسلحه‌سازی برونینگ
– زادروز دیوید هیلبرت در سال ۱۸۶۲م؛ ریاضی‌دان آلمانی و از مشهورترین ریاضی‌دانان قرن ۱۹م و آغاز قرن ۲۰م و از تأثیرگذارترین ریاضی‌دانان در پیدایش و گسترش مکانیک کوانتومی و نظریه نسبیت و بنیان‌گذار و مسبب گسترش آنالیز تابعی
– زادروز پل لانژون در سال ۱۸۷۲م؛ فیزیک‌دان برجستۀ فرانسوی که علاوه بر فیزیک، در مبارزه با فاشیسم در اروپا نام‌آور بود.
– زادروز اوتو پل هرمان دایلز در سال ۱۸۷۶م؛ شیمی‌دان آلمانی که در سال ۱۹۵۰م برای کشف دی‌ان‌ای‌های مصنوعی، موفق به‌دریافت جایزۀ نوبل در شیمی شد.
– زادروز سبهاش چندر بوس (نتاجی) در سال ۱۸۹۷م؛ انقلابی ملی‌گرای هندی که در جریان جنگ جهانی دوم، یک جنبش ملی را علیه قدرت‌های غربی رهبری کرد.
– زادروز سرگئی میخائیلویچ آیزنشتاین در سال ۱۸۹۸م؛ کارگردان، تئوریسین سینما و از پایه‌گذاران مکتب مونتاژ اهل اتحاد جماهیر شوروی
– زادروز هیدکی یوکاوا در سال ۱۹۰۷م؛ فیزیک‌دان ژاپنی و بنیان‌گذار فرضیۀ مزون‌ها و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیک
– زادروز ژان باتیست راینهارت در سال ۱۹۱۰م؛ نوازندۀ گیتار جاز کولیتبار بلژیکی و از نخستین نوازندگان اروپایی موسیقی جاز و یکی از مهم‌ترین نوازندگان گیتار جاز در بلژیک و اروپا
– زادروز سر ویلیام آرتور لوئیس در سال ۱۹۱۵م؛ اقتصاددان اهل سنت‌لوسیا که در سال ۱۹۷۹م موفق به‌دریافت جایزۀ نوبل در اقتصاد شد.
– زادروز چارلز پولانی در سال ۱۹۲۹م؛ شیمی‌دان مجارستانی‌کانادایی که در سال ۱۹۸۶م برندۀ جایزۀ نوبل شیمی شد. این جایزه برای مطالعاتی که دربارۀ دینامیک فرایندهای ابتدایی شیمیایی انجام داده‌اند به‌او اعطا شد.
– زادروز دِرِک آلتون والکات در سال ۱۹۳۰م؛ شاعر، نمایشنامهنویس و نقاش و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات ۱۹۹۲م و جایزۀ تی.اس. الیوت ۲۰۱۱م و یکی از چهره‌های شاخص ادبیات پسااستعماری
– زادروز بوریس برزوفسکی در سال ۱۹۴۶م؛ ریاضی‌دان، سرمایه‌دار و سیاست‌مدار روس که پیش‌تر از متحدان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه بود، اما از سال ۲۰۰۰م تبدیل به‌یکی از مخالفان سرسخت او شد و به‌بریتانیا تبعید شده‌بود. جسد وی در منطقۀ اسکوت در ۴۰ کیلومتری لندن در منزلش پیدا شد.
درگذشت
– درگذشت فرناندو دوم در سال ۱۵۱۶م؛ پادشاه آراگون، کاستیا، سیسیل و ناپل، و حامی مالی اکتشافات کریستف کلمب
– درگذشت ویلیام بافین در سال ۱۶۲۲م؛ دریانورد و کاشف برجستۀ بریتانیایی
– درگذشت ویلیام پیت جوان‌تر در سال ۱۸۰۶م؛ سیاست‌مدار بریتانیایی و جوان‌ترین نخست‌وزیر تاریخ بریتانیا به‌مدت ۱۷ سال
– درگذشت جان فیلد در سال ۱۸۳۷م؛ آهنگ‌ساز، نوازندۀ پیانو و معلم ایرلندی
– درگذشت پل گوستاو دوره در سال ۱۸۸۳م؛ نقاش و قلم‌زن و طراح فرانسوی
– درگذشت خوزه زوریلا یی مورال در سال ۱۸۹۳م؛ شاعر و نمایشنامهنویس اسپانیایی
– درگذشت ادوارد مونک در سال ۱۹۴۴م؛ نقاش برجستۀ نروژی در سبک هیجان‌نمایی (اکسپرسیونیسم) و امپرسیونیسم (طلوع خورشید)
– درگذشت سالوادور دالی در سال ۱۹۸۹م؛ نقاش فراواقع‌گرای اسپانیایی
– درگذشت پیر بوردیو در سال ۲۰۰۲م؛ جامعه‌شناس و مردم‌شناس سرشناس فرانسوی
– درگذشت رابرت نوزیک در سال ۲۰۰۲م؛ فیلسوف سیاسی آمریکایی
– درگذشت عبدالله بن عبدالعزیز آل سعود در سال ۲۰۱۵م؛ فرزند دوازدهم ملک عبدالعزیز، بنیان‌گذار عربستان سعودی، و ششمین پادشاه این کشور از خاندان آل سعود
