به بهانه‌ی روز ملی خلیج فارس، باید بدانید که پرتغالی‌ها اولین‌بار در سال ۱۵۰۶م به سرپرستیِ ناخدا «آلفونسو د آلبوکرکی» (یا آلفونسو د آلبوکرک) دریانورد معروف پرتغال وارد خلیج فارس شدند و پس از مدتی، قشم و جزیره‌ی هرمز و گمبرون را نیز کاملاً تصرف کردند. در آن دوره «شاه‌اسماعیل صفوی» پادشاه ایران بود و قصد و توان مبارزه با آن‌ها را نداشت، پس همکاریِ مشترک با این سردار پرتغالی را در دستور کار قرار داد.
این امر سبب شد تا به مرور پرتغالی‌ها در منطقه قدرت بگیرند و با ایجاد پایگاه بزرگ دیگری در مسقط (عمان امروزی) کاملاً بر منطقه مسلط شوند. در نتیجه؛ شاهان دیگر صفوی نیز نتوانستند آن‌ها را از منطقه بیرون کنند. این در حالی بود که پرتغالی‌ها بی‌اندازه ستمگر و ظالم بودند و با حکام ایرانی به‌صورت تحقیرآمیز برخورد می‌کردند. سرانجام در سال ۱۶۲۱م مطابق پیمان منعقده بین ایران و انگلیس، قرار شد تا ایرانی‌ها با کمک نیروی دریاییِ انگلیس، به‌صورت مشترک علیه پرتغال وارد عمل شوند؛ بدین ترتیب که به‌جای این کمک، کالاهای تجاریِ انگلیس از گمرک معاف شوند. این داستان برای انگلیسی‌ها یک منفعت دیگر هم داشت و آن‌هم خلاص‌شدن از رقیب دیرینه‌ی دریاییِ خود در خلیج فارس بود.
هرچه بود، «امامقلیخان» (حاکم فارس و فرزند الله‌وردی‌خان اونْدیلادْزِ یا الاوردی‌خان گرجی) از سرداران شجاع «شاه‌عباس صفوی»، ابتدا بندر گمبرون (بندرعباس امروزی) را فتح کرد و سپس یک دسته از کشتی‌های انگلیسی برای انتقال نیرو به قشم، به خدمت او درآمدند. نیروی دریاییِ انگلیس ابتدا در نبردی سخت کشتی‌های پرتغالی را به گلوله بست و با آتش‌گرفتن «سان پدرو» (بزرگ‌ترین کشتیِ آن‌ها)، سایر کشتی‌ها نیز یکی پس از دیگری طعمه‌ی آتش توپ‌های کشتی‌های سلطنتیِ بریتانیا شدند. البته خودتان بهتر می‌دانید که نبرد برای اخراج پرتغالی‌ها به این راحتی نبود و حدود ۷۴ روز طول کشید و سرانجام ایرانیان پس از یک‌قرن پرچم‌شان را بر بالای جزیره برافراشتند. این عملیات از نظر مورخان از جمله مؤثرترین و اولین حملات بزرگ آبی/خاکی در جنگ‌های قرون جدید می‌باشد.
درون قلعه‌ی هرمز؛ یعنی مهم‌ترین پایگاه پرتغالی‌ها، مملو از وسایل دفاعی و اقلام با ارزش بود که نصیب ایران شد. ۷۰ توپ پرتغالی را می‌توان بزرگ‌ترین غنیمت ایران دانست که بخشی از آن در جنگ‌های بعدیِ ایران (حتی تا جنگ‌های ایران و روس در زمان قاجار!) به کار گرفته‌شد و بخش دیگر نیز در میدان‌های اصفهان به نمایش گذاشته‌شدند. این پیروزی به ۱۱۸ سال حاکمیت پرتغالی‌ها خاتمه داد؛ اگرچه به گفته‌ی «سِر پِرسی مولس‌وُرث سایکس»، آن‌ها به مسقط رفته و پایگاه خود را دوباره ساختند، اما به قدرت و نفوذی که پیش از این داشتند، نرسیدند!
روز ملی خلیج فارس گرامی باد.
نگارش و گردآوری؛ قجرتایم
در ادامه نیز تصاویر مرتبط با همین مطلب را مشاهده می‌کنید.
