نوزدهم/۱۹ ژانویه در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
وقایع
– در سال ۱۴۹۲م؛ با شکست مسلمانان در شهر غرناطه و تصرف این شهر توسط مسیحیان، آخرین حکومت اسلامی در اسپانیا از بین رفت.
– در سال ۱۸۰۶م؛ دماغۀ امید نیک توسط بریتانیا اشغال شد.
– در سال ۱۸۳۹م؛ کمپانی هند شرقی بریتانیا، شهر عدن در یمن را تصرف کرد.
– در سال ۱۸۸۳م؛ برای اولین‌بار، لامپ رشته‌ایِ ساخته‌شده توسط توماس ادیسون در نیوجرسی شروع به‌کار کرد.
– در سال ۱۸۹۹م؛ سودان انگلیسی‌مصری تأسیس شد.
– در سال ۱۹۲۰م؛ سنای ایالات متحدۀ آمریکا، عضویت این کشور در جامعۀ ملل را رَد کرد.
– در سال ۱۹۴۲م؛ قوای ژاپنی در طی جنگ جهانی دوم، تجاوزات خود را به‌برمه آغاز کردند.
– در سال ۱۹۴۹م؛ کشور کوبا، اسرائیل را به‌عنوان یک کشور مستقل به‌رسمیت شناخت.
– در سال ۱۹۸۱م؛ توافق آزادی ۵۲ آمریکایی گروگان گرفته‌شده در طی حمله به‌سفارت آمریکا در ایران، پس از ۱۴ ماه انجام پذیرفت.
– در سال ۱۹۹۰م؛ با فروپاشی نظام سوسیالیستی در شوروی سابق و حادثۀ ورود آذری‌ها در این روز، به‌عنوان بزرگ‌ترین حادثۀ تاریخ جمهوری آذربایجان برای آذری‌های مسلمان بوده و آن را روز آذری‌های مسلمان جهان اعلام کردند.
زادروزها
– زادروز جیمز وات در سال ۱۷۳۶م؛ فیزیک‌دان و مخترع مشهور اسکاتلندی و پدر انقلاب صنعتی که با تکمیل دیگ بخار، خدمت بزرگی به‌فیزیک و مکانیک کرد. اختراع چگال‌گر بخار توسط وی، موجب صرفه‌جویی زیادی در مصرف سوخت و گسترش استفاده از نیروی بخار شد. به‌افتخار او، واحد توان در اس‌آی، وات نامیده می‌شود.
– زادروز ژاک آنری برناردن دو سن پیر در سال ۱۷۳۷م؛ نویسنده و گیاه‌شناس قرن ۱۸م اهل فرانسه
– زادروز اگوست کنت در سال ۱۷۹۸م؛ جامعه‌شناس و فیلسوف فرانسوی و بنیان‌گذار جامعه‌شناسی نوین و دکترین پوزیتیویسم
– زادروز ادگار آلن پو در سال ۱۸۰۹م؛ نویسنده، شاعر، ویراستار و منتقد ادبی اهل بوستون آمریکا و از پایه‌گذاران جنبش رمانتیک آمریکا
– زادروز هنری بسمر در سال ۱۸۱۳م؛ مهندس اهل انگلستان که روشی برای تولید فولاد ابداع کرد و به‌مهم‌ترین روش تولید فولاد در قرن ۱۹م تبدیل شد و شهر شفیلد را به‌یک مرکز مهم صنعتی تبدیل نمود. هدف او کاهش هزینۀ تولید فولاد برای صنعت توپ‌خانه بود. او با دمیدن اکسیژن از میان تودۀ چدن گداخته توانست که ناخالصی‌ها را جدا کند. این روش تولید، فولاد را ارزان و سریع ساخت و باعث تحول در صنعت مهندسی سازه‌ها شد. علاوه بر کورۀ بسمر، او بیش از صد اختراع دیگر در زمینۀ تولید آهن، فولاد و شیشه داشت. بر خلاف بسیاری از مخترعان، او توانست نُوآوری‌های خود را به‌مرحلۀ تولید صنعتی برساند و از منفعت مادی آن‌ها استفاده کند.
– زادروز پُل سِزان در سال ۱۸۳۹م؛ از تأثیرگذارترین نقاشان مدرن فرانسوی و همچنین یکی از برجسته‌ترین نقاشان پسادریافت‌گر (پسادریافتگری یا پُست‌امپرسیونیسم یا پسا‌امپرسیونیسم؛ یک جنبش هنری گسترده)
– زادروز لئونید کانتوروویچ در سال ۱۹۱۲م؛ ریاضی‌دان و اقتصاددان اهل روسیه که در سال ۱۹۷۵م به‌همراه تیالینگ کوپمانس، موفق به‌دریافت جایزۀ نوبل در رشتۀ اقتصاد شد.
– زادروز جنیس جاپلین در سال ۱۹۴۳م؛ خواننده و آهنگ‌ساز آمریکایی و از اسطوره‌های موسیقی راک
– زادروز توماس کینکید در سال ۱۹۵۸م؛ نقاش و نگارگر آمریکایی
– زادروز مایکل هارت در سال ۱۹۶۰م؛ فیلسوف سیاسی و نظریه‌پرداز ادبی اهل ایالات متحدۀ آمریکا که بیشتر به‌خاطر کتابش «امپراتوری» که به‌همراه آنتونیو نگری نوشته‌است شناخته می‌شود؛ کتابی که اسلاوی ژیژک آن را ستوده‌است و از آن به‌عنوان مانیفست کمونیست قرن ۲۱م یاد می‌کند.
درگذشت
– درگذشت پیِر ژوزف پرودون در سال ۱۸۶۵م؛ فیلسوف، اقتصاددان و جامعه‌شناس فرانسوی و از متفکرین برجستۀ فلسفۀ سیاسی و نخستین کسی که خود را آنارشیست نامید و نگرش آنارشیسم را در حوزۀ فلسفه، اقتصاد و سیاست بسط و گسترش داد.
– درگذشت کارل گربه در سال ۱۹۲۷م؛ شیمی‌دان اهل آلمان
– درگذشت کورتزیو مالاپارته در سال ۱۹۵۷م؛ نویسنده، نمایش‌نامه‌نویس، خبرنگار و دیپلمات ایتالیایی
– درگذشت یان پالاخ در سال ۱۹۶۹م؛ دانشجوی تاریخ و اقتصاد سیاسی دانشگاه کارلف چک که در حرکتی اعتراضی از طریق خودسوزی، خودکشی کرد. این حرکت نمادین او را در حوادثی که منجر به‌افتادن پردۀ آهنین شد، کلیدی خوانده‌اند.
– درگذشت راجنیش چاندرا موهان جین (اُشو) در سال ۱۹۹۰م؛ عارف، فیلسوف، گورو، استاد دانشگاه هندی و رهبر جنبش راجنیش
