نهم/۹ دسامبر در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
– روز جهانی مبارزه با فساد
وقایع
– در سال ۷۳۰م؛ اقوام خزر در حوالی اردبیل، شکستی مفتضحانه به‌قوای بنی‌امیه وارد کردند و فرماندۀ آن‌ها جراح حکمی را به‌قتل رساندند.
– در سال ۱۸۵۶م؛ انگلیسی‌ها بوشهر را اشغال کردند.
– در سال ۱۹۰۵م؛ قانون جدایی کلیسا از حکومت در فرانسه تصویب شد.
– در سال ۱۹۱۷م؛ در جریان جنگ جهانی اول، فیلد مارشال ادموند آلندبی، اورشلیم را اشغال کرد و به‌حکومت امپراتوری عثمانی بر این شهر پایان داد.
– در سال ۱۹۳۷م؛ ارتش سلطنتی ژاپن در جریان جنگ چین و ژاپن، شهر نانجینگ را تصرف و کشتار نانکینگ را آغاز کرد. نظامیان ژاپنی در ۶ هفته، ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار نفر از اهالی شهر را کشتند و ۲۰ تا ۸۰ هزار زن را مورد تجاوز جنسی قرار دادند.
– در سال ۱۹۴۱م؛ در جریان جنگ جهانی دوم، چین، فیلیپین، کوبا، گواتمالا و دولت موقت جمهوری کره به‌آلمان و ژاپن اعلان جنگ دادند.
– در سال ۱۹۶۱م؛ تانگانیکا به‌استقلال رسید. با اتحاد تانگانیکا و زنگبار در ۱۹۶۴م، نام این کشور به‌تانزانیا تغییر یافت.
– آغاز انتفاضۀ اول در کرانۀ باختری و نوار غزه در سال ۱۹۸۷م
زادروزها
– زادروز عبدالرحمان بن اسماعیل مَقدَسی (ابو شامه) در سال ۱۲۰۲م؛ قاری، محدث، فقیه، زبان‌شناس، تاریخ‌نگار، نویسنده و شاعر شامی در سدۀ ۷ه.ق
– زادروز گوستاو آدولف دوم در سال ۱۵۹۴م؛ شاه سوئد و مؤسس امپراتوری سوئد که سوئد را در پیروزی بزرگ نظامی در جنگ ۳۰ ساله رهبری کرد و موازنۀ قدرت را در اروپا تغییر داد.
– زادروز جان میلتون در سال ۱۶۰۸م؛ شاعر و نویسندۀ انگلیسی که مقالات بحث‌برانگیزی در خصوص آزادی انتشار، آموزش و حذف سانسور نگاشت.
– زادروز یوهان یواخیم وینکِلمان در سال ۱۷۱۷م؛ تاریخ‌نگار هنر و دیرینه‌شناس هلنیست برجستۀ آلمانی که تأثیر به‌سزایی بر فلاسفه و روشنفکرانِ پس از خود گذاشت. دانیل بورستین، حقوق‌دان و تاریخ‌نگار آمریکایی، از او به‌عنوان پیامبر و قهرمان مؤسس دیرینه‌شناسی مدرن یاد می‌کند.
– زادروز کارل ویلهلم شیله در سال ۱۷۴۳م؛ داروساز آلمانی‌سوئدی که به‌بسیاری از مفاد شیمی پی برد. مهم‌ترین کشف او، کشف اکسیژن بود (با اینکه اولین‌بار به‌نام دوستش جوزف پریستلی منتشر شد) و همچنین کاشف مولیبدنوم، تنگستن و باریوم است. او کلرین را نیز قبل از همفری دیوی کشف کرد.
– زادروز کلود لویی برتوله در سال ۱۷۴۸م؛ شیمی‌دان فرانسوی
– زادروز پتر آلکسیویچ کروپوتکین در سال ۱۸۴۲م؛ جانورشناس، جغرافی‌دان، انقلابی، نویسنده، نظریه‌پرداز در رشتۀ تکامل، اقتصاددان و فیلسوف آنارشسیت روس
– زادروز فریتس هابر در سال ۱۸۶۸م؛ از شیمی‌دانان آلمانی برندۀ جایزۀ نوبل بود. او مبتکر تولید صنعتی آمونیاک به‌روش فرایند هابر است و برای این ابداع، به‌همراه کارل بوش برندۀ جایزۀ نوبل شیمی در سال ۱۹۱۸م شد.
– زادروز خواکین تورینا در سال ۱۸۸۲م؛ آهنگ‌ساز و نوازندۀ پیانو اسپانیایی
– زادروز جوزف هوبِرتوس پیلاتِس در سال ۱۸۸۳م؛ مبدع و مخترع و مروجِ نوعی روش آمادگی جسمانی که به‌نام خودِ او، پیلاتِس نامیده‌شد.
– زادروز جیمز دالتون ترامبو در سال ۱۹۰۵م؛ فیلم‌نامه‌نویس، رمان‌نویس و فیلم‌ساز آمریکایی که شناخته‌شده‌ترین عضو گروه «دَه‌تای هالیوود» از نویسندگان هالیوودی است که در دورۀ مک‌کارتیسم در لیست سیاه قرار گرفتند.
– زادروز گریس موری هاپر در سال ۱۹۰۶م؛ ریاضی‌دان اهل نیویورک که به‌عنوان نخستین بانوی نرم‌افزار و نخستین مادر و مدرس برنامه‌نویسی رایانه شناخته می‌شود. وی نخستین زنی بود که درجۀ دکترای ریاضی را در دانشگاه ییل دریافت کرد و نیز به‌عنوان پیرترین افسر در خدمت نیروی دریایی آمریکا بود.
– زادروز کرک داگلاس در سال ۱۹۱۶م؛ هنرپیشه و تهیه‌کنندۀ پُرآوازۀ آمریکایی
– زادروز لئو جیمز رینواتر در سال ۱۹۱۷م؛ فیزیک‌دان آمریکایی که در سال ۱۹۷۵م برای پیداکردن ارتباط میان حرکت جمعی و حرکت ذره، و ایجاد نظریه‌ای دربارۀ ساختار هستۀ اتم، موفق به‌دریافت جایزۀ نوبل فیزیک شد.
– زادروز ویلیام لیپسکام در سال ۱۹۱۹م؛ شیمی‌دان آمریکایی که در سال ۱۹۷۶م به‌خاطر مطالعاتش بر روی ساختار مشکلات نورزاییِ بوران‌های ترکیبات شیمیایی، موفق به‌دریافت جایزۀ نوبل شیمی شد.
– زادروز هنری وی کندال در سال ۱۹۲۶م؛ فیزیک‌دان آمریکایی که در سال ۱۹۹۰م همراه با جروم ایزاک فریدمان و ریچارد ای تیلور، موفق به‌کسب جایزۀ نوبل در فیزیک شد. کسب این جایزه به‌علت پیشگامی در زمینۀ تحقیق‌هایی است که توجه عمیقی به‌نمودار پراکندگی ناکشسان الکترون، پروتون و نوترون دارد که به‌دلیل اهمیت اساسی توسعۀ مدل کوآرک در فیزیک ذرات بوده‌است.
– زادروز جودی دنچ در سال ۱۹۳۴م؛ بازیگر انگلستانی و یکی از برترین بازیگران زن در تاریخ بریتانیا
– زادروز سونیا گاندی در سال ۱۹۴۶م؛ رهبر ایتالیایی‌تبار حزب کنگرۀ ملی هند و بیوۀ نخست‌وزیر سابق هند، راجیو گاندی، و همچنین رئیس یک جبهۀ سیاسی با نام ائتلاف متحد پیشرفت‌خواه هندوستان و ائتلاف پارلمانی کنگره در پارلمان هند
– زادروز ژان پیر تیوله در سال ۱۹۵۶م؛ نویسنده و روزنامه‌نگار قرن ۲۰م اهل فرانسه
– زادروز کارا الیزابت دیوگاردی در سال ۱۹۷۰م؛ آهنگ‌ساز، خواننده، ترانه‌سرا و مجری تلویزیون اهل نیویورک آمریکا
درگذشت
– درگذشت سیگیسموند در سال ۱۴۳۷م؛ پادشاه مجارستان، کرواسی، بوهم، ایتالیا و آلمان و امپراتور مقدس روم و واپسین امپراتور از دودمان لوکزامبورگ (یک خاندان سلطنتی متأخر قرون‌وسطایی در اروپا)
– درگذشت آنتونی فان دیک در سال ۱۶۴۱م؛ نقاش بلژیکی و یکی از بهترین پُرتره‌نگاران سدۀ ۱۷م و نقاش رسمی دربار چارلز اول انگلستان و اسکاتلند
– درگذشت یوهان رینهولد فورستر در سال ۱۷۹۸م؛ لوتریانیسم آلمانی و پژوهش‌گر تاریخ طبیعی اسکاتلند
– درگذشت نیکلاس جی کلیتون در سال ۱۹۱۶م؛ معمار برجستۀ دورۀ ویکتوریا که ساختمان‌های مذهبی و عمومی بزرگ و بسیاری ساخت. وی به‌عنوان معمار کلیسای کاتولیک قلب مقدس (تامپا، فلوریدا) و ساختمان اصلی دانشگاه سنت‌ادوارد در تگزاس نیز شناخته می‌شود. او همچنین الحاقی به‌کلیسای جامع سنت‌مری در گالوستون طراحی کرد. آثار او نمایان‌گر یک‌عمر است که روزبه‌روز در معمولی‌ترین و غیرمعمول‌ترین شرایط کار می‌شود و به‌آرمان معماری به‌عنوان هنر عمومی اختصاص دارد.
– درگذشت نیلز گوستاف دالن در سال ۱۹۳۷م؛ کارخانه‌دار و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیک سوئدی که در سال ۱۹۱۲م به‌خاطر اختراع شیرهای خودکار که در فانوس‌های دریایی و راهنماهای شناور به‌کار می‌رود، این جایزه را دریافت کرد.
– درگذشت ادیت سیتول در سال ۱۹۶۴م؛ شاعر و منتقد انگلیسی و بنیان‌گذار شعر آبستره
– درگذشت آرتیوم میکویان در سال ۱۹۷۰م؛ مهندس و استاد دانشگاه ارمنی و یکی از طراحان نامدار هواپیما در شوروی که به‌همراه میخائیل گورویچ، دفتر طراحی هواپیما شمارۀ ۱۵۵ موسوم به‌میکویان و گورویچ را بنیان نهاد.
– درگذشت ماری لیکی در سال ۱۹۹۶م؛ باستان‌شناس و مردم‌شناس بریتانیایی که کاشف نخستین فسیل پروکنسول بود، گونه‌ای از کپی‌های منقرض‌شده که از نیاکان انسان به‌شمار می‌آیند. همچنین او کاشف پرامردم (نام سرده‌ای منقرض‌شده از دودمان انسان) تنگ الدوای (تنگی یا دره‌ای در شمال تانزانیا) بود.
– درگذشت رابرت شکلی در سال ۲۰۰۵م؛ نویسندۀ یهودی آمریکایی سبک علمی‌تخیلی
– درگذشت پاتریک مور در سال ۲۰۱۲م؛ ستاره‌شناس آماتور انگلیسی که در مقام نویسنده و تهیه‌کنندۀ برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در زمینۀ ستاره‌شناسی شهرت یافت.
– درگذشت نورمن جوزف وودلند در سال ۲۰۱۲م؛ مهندس مکانیک که در کنار برنارد سیلور، با عنوان مخترع بارکد شناخته می‌شود. اختراع او توانست فرایند خرید و فروش را سرعت ببخشد و موجب صرفه‌جوییِ میلیون‌ها ساعت در زمان خریداران و فروشندگان شود.
– درگذشت ریکاردو جیاکونی در سال ۲۰۱۸م؛ فیزیک‌دان ایتالیایی‌آمریکایی و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیک که در سال ۲۰۰۲م برای کمک‌های پیشگام به‌فیزیک نجومی که منجر به‌کشف منابع اشعۀ کیهانی شد، موفق به‌دریافت جایزۀ نوبل گردید.
