بیست‌و‌دوم/۲۲ ژانویه در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
وقایع
– در سال ۱۵۱۷م؛ سپاهیان امپراتوری عثمانی تحت فرمان سلیم یکم، سلطنت مملوک را در نبرد ریدانیه شکسته داده و مصر را تصرف کردند.
– یکشنبۀ خونین در سن‌پترزبورگ و آغاز انقلاب ۱۹۰۵م
– جداشدن اوکراین از روسیه در سال ۱۹۱۸م
– تصرف شهر پکن توسط کمونیست‌های چینی در سال ۱۹۴۹م
– در سال ۱۹۵۷م؛ اسرائیل از شبه‌جزیرۀ سینا عقب‌نشینی کرد.
– در سال ۱۹۶۸م؛ آپولو ۵ با حمل ماه‌نشین آپولو، زمین را تَرک کرد.
– در سال ۱۹۷۰م؛ بوئینگ ۷۴۷، اولین جمبو جت دنیا، به‌صورت تجاری وارد خطوط هوایی سراسری آمریکا شد.
– در سال ۱۹۸۴م؛ مکینتاش، اولین رایانۀ شخصی که موشواره و واسط گرافیکی کاربر داشت، معرفی شد.
زادروزها
– زادروز ابن معلم واسطی در سال ۱۱۰۸م؛ شاعر تصوف‌گرا و نامه‌نگار عربی عراقی در سدۀ ۶ه.ق
– زادروز سر والتر رالی در سال ۱۵۵۲م؛ از اعیان و اشراف، نویسنده، شاعر، لشکری، مقرب دربار و کاشف و جهان‌گرد انگلیسی و مسبب معرفی تنباکو به‌انگلستان
– زادروز فرانسیس بیکن در سال ۱۵۶۱م؛ فیلسوف، سیاستمدار، دانشمند، حقوق‌دان و نویسندۀ انگلیسی و محور اصلی تحول فکری در قرون وسطی و از بانیان انقلاب علمی و پایان سلطۀ کلیسا بر تفکر و پدر تجربه‌گرایی
– زادروز گوتهولد افرایم لسینگ در سال ۱۷۲۹م؛ نویسنده، فیلسوف، ناشر و منتقد ادبی آلمانی و از چهره‌های مهم عصر روشنگری
– زادروز جورج گوردون بایرون (لرد بایرون) در سال ۱۷۸۸م؛ شاعر و سیاستمدار رمانتیک انگلیسی
– زادروز یوهان آوگوست استریندبری (اوگاست استریندبری) در سال ۱۸۴۹م؛ نویسندۀ داستان کوتاه، رمان و نمایش‌نامه‌نویس پُرکار سوئدی، و از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین نویسندگان اسکاندیناوی در کنار هنریک ایبسن، سورن کی‌یرکگور و هانس کریستیان آندرسن
– زادروز دی. دبلیو. گریفیث در سال ۱۸۷۵م؛ از پیشتازان و مهم‌ترین کارگردانان سینمای اهل آمریکا که نه‌تنها در زمان خود شاهکارهای سینمایی خلق کرد، بلکه خودش تکمیل‌کنندۀ هنر مستقل سینما بود.
– زادروز یالمار شاخت در سال ۱۸۷۷م؛ کمیسر مالی و رئیس رایش‌بانک در جمهوری وایمار و رایش سوم که از اقتصاد ضعیف آلمان که در آن، پول ملی چنان بی‌ارزش شده‌بود که یک گونی از آن، معادل یک قرص نان بود، اقتصاد پویا و قدرتمندی ساخت که کاراییِ خود را در سال‌های سخت جنگ نشان داد. او از محرک‌های اصلیِ برنامهٔ دوباره‌سازی، دوباره‌صنعتی‌کردن و تجدید تسلیحاتیِ آلمان، و یک منتقد شدید پرداخت غرامت توسط کشورش بر اساس پیمان ورسای بعد از جنگ جهانی اول بود.
– زادروز فرانسیس پیکابیا در سال ۱۸۷۹م؛ نویسنده و نقاش قرن ۲۰م اهل فرانسه که نقاشی‌های انتزاعی و سطحی او پُر از رنگ و تضادهای شدید بود و از پیروان جنبش دادائیسم و سورئالیسم نیز بود.
– زادروز آنتونیو فرانچسکو گرامشی در سال ۱۸۹۱م؛ فیلسوف، انقلابی، و نظریه‌پرداز بزرگ مارکسیست و از رهبران و بنیان‌گذاران حزب کمونیست ایتالیا و از تئوریسین‌ها و مبارزان ضدسرمایه‌داری و مفهوم‌پرداز نظریه و اصطلاح مشهور هژمونی (فرادستی/ فرادستی فرهنگی)
– زادروز رابرت هاوارد در سال ۱۹۰۶م؛ نویسندۀ اهل ایالات متحده آمریکا
– زادروز لِو داویدوویچ لاندائو در سال ۱۹۰۸م؛ فیزیک‌دان یهودی‌تبار شوروی و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیک
– زادروز او تانت در سال ۱۹۰۹م؛ دیپلمات اهل میانمار و سومین دبیرکل سازمان ملل متحد که نخستین دبیرکل آسیایی سازمان ملل متحد به‌شمار می‌رفت.
– زادروز آنری بوشو در سال ۱۹۱۳م؛ شاعر، رمان‌نویس، دراماتورژ و روان‌شناس قرن ۲۰م اهل بلژیک
– زادروز آلن هیگر در سال ۱۹۳۶م؛ فیزیک‌دان آمریکایی برندۀ جایزۀ نوبل شیمی در سال ۲۰۰۰م برای کشف و توسعۀ پلیمررسانا
– زادروز یان کاپلینسکی در سال ۱۹۴۱م؛ شاعر اهل استونی، فیلسوف و منتقد فرهنگی
درگذشت
– درگذشت شهاب‌الدین محمد شاه جهان (شاه جهان اعظم) در سال ۱۶۶۶م؛ فرزند جهانگیر و پنجمین امپراتور سلسلۀ گورکانیان هند
– درگذشت ملکه ویکتوریا (الکساندرینا ویکتوریا) در سال ۱۹۰۱م؛ ملکۀ پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند و امپراتریس هند
– درگذشت کوبو آبه (کیمیفوسا آبه) در سال ۱۹۹۳م؛ نویسنده، نمایش‌نامه‌نویس و عکاس ژاپنی
– درگذشت آن ابر در سال ۲۰۰۰م؛ نویسنده، شاعر و فیلم‌نامه‌نویس قرن ۲۰م اهل کانادا
