دهم/۱۰ دسامبر در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
– روز جهانی حقوق بشر
– روز جهانی حقوق حیوانات
– روز جهانی کودک و تلویزیون
وقایع
– در سال ۱۵۱۰م؛ نیروی دریایی پرتغال به‌فرماندهی آلفونسو دو آلبوکرک، به‌کمک مزدوران محلی، بندر گوا در غرب هند را از دست سلطان‌نشین عادل‌شاهیان خارج کرد و به‌مدت ۴۵۱ سال در تصرف خود نگاه داشت.
– در سال ۱۷۹۹م؛ فرانسه متر را به‌عنوان یکای رسمی طول قرار داد.
– در سال ۱۸۶۸م؛ نخستین چراغ راهنمایی و رانندگی خارج از کاخ وست‌مینستر در لندن قرار داده‌شد.
– در سال ۱۹۰۱م؛ اولین جوایز نوبل در سالروز مرگ آلفرد نوبل اعطا شدند.
– در سال ۱۹۰۹م؛ سلما لاگرلوف به‌عنوان اولین زن برندۀ جایزۀ نوبل، موفق به‌بردن جایزۀ ادبیات نوبل شد.
– در سال ۱۹۳۲م؛ تایلند نظام حکومتی خود را به‌مشروطۀ سلطنتی تغییر داد.
– در سال ۱۹۴۸م؛ اعلامیۀ جهانی حقوق بشر با هدف ایجاد و تضمین حقوق و آزادی‌های برابر برای همۀ مردم به‌تصویب رسید.
زادروزها
– زادروز یوهان آدام راینکن در سال ۱۶۴۳م؛ ارگ‌نواز تأثیرگذار آلمانی که به‌دلیل سبک فراگیر و دیرپای وی در نوازندگی و تأثیری که بر نوازندگان جوانی چون یوهان سباستیان باخ داشته مشهور است.
– زادروز شهاب‌الدین آلوسی در سال ۱۸۰۲م؛ فقیه شافعی، مفسر، ادیب عربی و مفتی عراقی در سدۀ ۱۳ه.ق
– زادروز کارل گوستاو یاکوب یاکوبی در سال ۱۸۰۴م؛ ریاضی‌دان آلمانی که پدیدآورندۀ نظریۀ توابع بیضوی است و در نظریۀ اعداد نیز، خدمات شایسته‌ای کرده‌است.
– زادروز ایدا لاولیس در سال ۱۸۱۵م؛ ریاضی‌دان، نویسنده و نخستین برنامه‌ساز رایانه که بیشتر برای همکاری‌اش با چارلز ببیج در زمینۀ رایانۀ همه‌منظوره به‌نام موتور تحلیلی مشهور است.
– زادروز امیلی الیزابت دیکینسون در سال ۱۸۳۰م؛ شاعر آمریکایی
– زادروز آگوست اسپایز در سال ۱۸۵۵م؛ فعال کارگری آنارشیستی که در شرایطی مشکوک و در طی ماجرای شورش های‌مارکت توسط دولت اعدام شد.
– زادروز پیر لوئیس در سال ۱۸۷۰م؛ شاعر و رمان‌نویس قرن ۱۹م اهل فرانسه
– زادروز نلی زاکس در سال ۱۸۹۱م؛ شاعر آلمانی و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات در سال ۱۹۶۶م
– زادروز الیویه مسیان در سال ۱۹۰۸م؛ آهنگ‌ساز و نوازندۀ ارگ فرانسوی
– زادروز نبی خزری در سال ۱۹۲۴م؛ نویسنده، شاعر، نمایشنامه‌نویس، روزنامه‌نگار، مترجم، فیلم‌نامه‌نویس معاصر آذربایجانی
درگذشت
– درگذشت ابن رشد در سال ۱۱۹۸م؛ همه‌چیزدان و فیلسوف نامدار اسپانیایی و مسلمان
– درگذشت لئوپولد یکم در سال ۱۸۶۵م؛ شاهزادۀ ساکس‌کوبورگ‌سالفلد و بعدتر شاهزادۀ ساکس‌کوبورگ و گوتا، دوک ساکسونی و به‌دنبال استقلال بلژیک از هلند، نخستین پادشاه بلژیک بود.
– درگذشت آلفرد نوبل در سال ۱۸۹۶م؛ شیمی‌دان، مهندس، مبتکر و اسلحه‌ساز سوئدی که به‌عنوان مخترع دینامیت شناخته می‌شود. او از سال ۱۸۹۴م تا روز مرگش صاحب اسلحه‌سازی بوفورس بود و در تغییر آن، از یک کارخانۀ ذوب‌آهن به‌یک توپخانه‌سازی مدرن و یک کارخانۀ تولید مواد شیمیایی نقشی اساسی داشت. وی در آخرین وصیت‌نامۀ خود، سرمایۀ حیرت‌انگیزش را برای تأمین هزینه‌های جایزۀ نوبل اختصاص داد. عنصر شیمیایی نوبلیم به‌احترام او نام‌گذاری شده‌است.
– درگذشت لویجی پیراندلو در سال ۱۹۳۶م؛ نمایشنامه‌نویس و رمان‌نویس ایتالیایی که در سال ۱۹۳۴م برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات شد. داستان‌های کوتاه او نیز شهرت زیادی دارد و از نویسندگان معروف قرن ۲۰م ایتالیا است.
– درگذشت یاشا هایفتز در سال ۱۹۸۷م؛ یکی از اسطوره‌های نوازندگی ویولن در قرن ۱۰م با ملیت آمریکایی و اصلیت لیتوانیایی (روسی)
– درگذشت ریچارد پرایر در سال ۲۰۰۵م؛ مجری استندآپ کمدی، هنرپیشه، منتقد اجتماعی، رئیس تشریفات و نویسندۀ آمریکایی
– درگذشت آگوستو پینوشه در سال ۲۰۰۶م؛ از نظامیان شیلی که در کودتای سال ۱۹۷۳م شیلی، دولت سوسیالیست سالوادور آلنده را سرنگون کرد و به‌مدت ۱۷ سال ریاست‌جمهوری خودخواندۀ شیلی را تا سال ۱۹۹۰م به‌عهده داشت.
– درگذشت جان بنت فن در سال ۲۰۱۰م؛ پروفسور و پژوهش‌گر آمریکایی که برای توسعۀ روش‌های شناسایی و تجزیه‌و‌تحلیل ساختار مولکول‌های بیولوژیکی و توسعۀ طیف‌نگاری با رزونانس مغناطیسی هسته‌ای در سال ۲۰۰۲م، به‌همراه کویچی تاناکا و کورت ووتریش، موفق به‌دریافت جایزۀ نوبل شیمی شد.
