سیزدهم/۱۳ می در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
وقایع
– در سال ۱۶۰۷م؛ انگلیسی‌ها با ورود به‌ویرجینیای آمریکا، نخستین مستعمرۀ خود در قارۀ آمریکا به‌نام جیمزتاون را بنیان نهادند.
– در سال ۱۶۴۸م؛ قلعۀ سرخ هندوستان تکمیل شد.
– در سال ۱۸۳۰م؛ اکوادر از کلمبیای بزرگ استقلال پیدا کرد.
– در سال ۱۸۴۶م؛ ایالت متحده به‌مکزیک اعلان جنگ داد. در پی این جنگ، بخش وسیعی از مکزیک به‌ایالات متحده ضمیمه شد.
– در سال ۲۰۰۵م؛ درجریان کشتار اندیجان، سرکوب گسترده در میدان اصلی شهر اندیجان واقع در شرق ازبکستان اتفاق افتاد که موجب کشته‌شدن صدها تَن از معترضان شد. دولت کشته‌شدنِ نزدیک به ۱۹۰ نفر را تأیید کرده‌است، اما آمار غیررسمی از نهادهای حقوق بشری، کشته‌شدن بیشتر از۵۰۰ نفر را تخمین می‌زنند.
زادروزها
– زادروز ماریا ترزا (ماریای کبیر) در سال ۱۷۱۷م؛ برای ۴۰ سال آرشیدوشس اتریش، ملکۀ مجارستان، کرواسی، بوهم، ایتالیا، لهستان، امپراتریس مقدس روم و فرمانروای آلمان بود و در زمانی به‌قدرت رسید که اوضاع کشور بسیار به‌هم‌ریخته بود و جنگ جانشینی برای به‌دست‌آوردن سلطنت به‌پا شده‌بود، اما وی با اصلاحات مدرن توانست بر مشکلات پیروز شود و امپراتوری اتریش را به‌یک کشور مقتدر تبدیل کند. او به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین و قدرتمندترین امپراتریس‌های تاریخ مقدس روم شناخته می‌شود و به‌دلیل تأثیرات و اقتدار بسیاری که در امپراتوری مقدس روم داشت، بیشتر به‌عنوان امپراتریس ماریا ترزا شناخته می‌شد.
– زادروز آلفونس دوده در سال ۱۸۴۰م؛ نویسندۀ فرانسوی و پدر دیگر نویسندگان؛ لئون دوده و لوسین دوده
– زادروز هنری موزر در سال ۱۸۴۴م؛ سیاح سوئیسی که در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار به‌قصد رفتن به‌ترکستان، سفر طولانی و دشواری را آغاز کرد و در بخارا گرفتار و زندانی شد، اما پس از چندی آزاد گشت. او ۱۴ سال بعد مجدداً به‌سمت آسیای میانه حرکت کرد.
– زادروز سر رونالد راس در سال ۱۸۵۷م؛ زیست‌شناس انگلیسی و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۹۰۲م به‌خاطر مبارزه علیه بیماری مالاریا
– زادروز ژرژ براک در سال ۱۸۸۲م؛ نقاش، مجسمه‌ساز و چاپکار فرانسوی و از پیشگامان هنر مدرن و یکی از بنیان‌گذاران جنبش کوبیسم
– زادروز دافنه دوموریه در سال ۱۹۰۷م؛ رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس معروف بریتانیایی
– زادروز جیمز وارن جونز (جیم جونز) در سال ۱۹۳۱م؛ رهبری آیینی که معتقد بود با درک ارادۀ خداوند، کمونیسم نظم اجتماعی درستی است. او به‌خاطر ترتیب‌دادن، بنیان‌گذاری و رهبری جریانی موسوم به «پیپلز تمپل» (پرستش‌گاه مردم) که گرایش‌های چپ‌گرایانۀ رادیکال داشت، به‌شهرت مضاعف رسید؛ این جریان به‌نظر برخی، یک جریان با کیفیات آیین‌گونه است. او به‌خاطر خودکشی دسته‌جمعی ۹۱۸ نفر و همچنین مرگ لئو رایان معروف است.
– زادروز استیوی واندر در سال ۱۹۵۰م؛ خواننده، ترانه‌سرا، نوازنده و تهیه‌کنندۀ موسیقی و آهنگ‌ساز آمریکایی و سفیر صلح سازمان ملل در موضوع افراد دارای معلولیت
– زادروز چارلز مایکل شولدینر در سال ۱۹۶۷م؛ نوازندۀ گیتار، آهنگ‌ساز، موسیقی‌دان و آفرینندۀ سبک دث‌متال اهل آمریکا
درگذشت
– درگذشت تاکدا شینگن در سال ۱۵۷۳م؛ از نامدارترین جنگاوران تاریخ ژاپن و در عین حال مدیری لایق برای کشورداری که شهرت او جهانی است و در خودِ ژاپن، شهرتی فراتر از امپراتوران دارد و هر ساله برای یادبودش جشنوارۀ شینگن برگزار می‌شود.
– درگذشت ژرژ کوویه در سال ۱۸۳۲م؛ زیست‌شناس فرانسوی و بنیان‌گذار دیرین‌شناسی
– درگذشت جوزف هنری در سال ۱۸۷۸م؛ دانشمند و فیزیک‌دان سرشناس آمریکایی قرن ۱۹م که یکای خودالقایی به‌افتخار وی، هانری نام‌گذاری شده‌است.
– درگذشت سایروس مک‌کورمیک در سال ۱۸۸۴م؛ مخترع آمریکایی و بنیان‌گذار شرکت ماشین دِرُوگر مک‌کورمیک
– درگذشت فریتیوف نانسن در سال ۱۹۳۰م؛ سیاح، دیپلمات سیاسی و دانشمند نروژی و برندل جایزۀ صلح نوبل در سال ۱۹۲۲م
– درگذشت شارل ادوارد گیوم در سال ۱۹۳۸م؛ فیزیک‌دان سوئیسی که در سال ۱۹۲۰م در به‌رسمیت‌شناختن خدمات او، در پیشبرد فیزیک، به‌خاطر ارائه‌دادن اندازه‌گیری‌های دقیق با کشف ناهنجاری‌های آلیاژ نیکل‌فولاد، موفق به‌دریافت جایزۀ فیزیک نوبل گردید.
– درگذشت گری کوپر در سال ۱۹۶۱م؛ هنرپیشۀ سرشناس آمریکایی و صاحب ۲ جایزۀ اسکار در بخش رقابتی و ۱ جایزۀ اسکار افتخاری
