شانزدهم/۱۶ سپتامبر در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
– روز جهانی گوش‌دادن
– روز جهانی حفاظت از لایۀ اُزون
وقایع
– در سال ۱۹۰۸م؛ شرکت خودروسازی جنرال‌موتورز توسط ویلیام سی. دورانت و با ادغام ۲ شرکت بیوک و اولدزموبیل تأسیس شد.
– کشتار صبرا و شاتیلا در سال ۱۹۸۲م؛ مجموعه رویدادهایی که از ۱۶ تا ۱۸ سپتامبر ۱۹۸۲م و در درازای جنگ داخلی لبنان، در اردوگاه پناهندگان فلسطینی در لبنان به‌وقوع پیوست و در آن، شبه‌نظامیان فالانژ لبنانی (متحد با اسرائیل) برای انتقام‌گیری از فلسطینیان، به‌خاطر ترور بشیر جمیل، رئیس‌جمهور لبنان و رهبر حزب فالانژ (معروف به‌کتائب)، به ۲ اردوگاه صبرا و شتیلا در بیروت غربی وارد شدند و بین ۷۰۰ تا ۳/۵۰۰ نفر از فلسطینیان را به‌قتل رساندند.
زادروزها
– زادروز انگلبرت کمپفر در سال ۱۶۵۱م؛ پزشک و طبیعی‌دان اهل آلمان که به‌واسطۀ سفر جهانگردی‌اش به‌روسیه، ایران، هند، آسیای شرقی و ژاپن در بین سال‌های ۱۶۸۳ تا ۱۶۹۳م مشهور است. او دربارۀ این مسافرت‌ها ۲ کتاب نیز نوشته‌است. یکی از این کتاب‌ها با نام «سفرنامۀ کمپفر» توسط کیکاووس جهانداری به‌فارسی ترجمه شده‌است.
– زادروز آلبرشت کوسل در سال ۱۸۵۳م؛ زیست‌شناس آلمانی که برندۀ جایزۀ نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۹۱۰م به‌خاطر مطالعۀ پروتئین‌های سلولی بود.
– زادروز فرانس امیل سیلانپا در سال ۱۸۸۸م؛ نویسندۀ فنلاندی و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات در سال ۱۹۳۹م
– زادروز کارل دونیتس در سال ۱۸۹۱م؛ از رهبران و نامدارترین فرماندهان نیروی دریایی آلمان در جنگ جهانی دوم و از معدود نظامیان ارشد آلمانی که هیچ‌گاه رسماً به‌حزب نازی نپیوست.
– زادروز آلبرت سنت جورجی در سال ۱۸۹۳م؛ کاراندام‌شناس (فیزیولوژی) اهل مجارستان و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیولوژی یا پزشکی در سال ۱۹۳۷م که اعتبار او به‌دلیل کشف ویتامین ث و اجزا و واکنش‌های چرخۀ اسید سیتریک است.
– زادروز لی کوآن یو در سال ۱۹۲۳م؛ دولت‌مرد سنگاپوری و اولین نخست‌وزیر جمهوری سنگاپور که این کشور را از یک شهر بندری کوچک، به‌یک کانون مهم اقتصادی در جهان بدل کرد.
– زادروز لورن باکال در سال ۱۹۲۴م؛ خواننده و بازیگر آمریکایی که با داشتن نگاه‌های گیرا و صدایی متمایز چهره‌ای شناخته‌شده است. او در سال ۲۰۰۹م از سمت بنیاد فیلم آمریکا به‌عنوان بهترین ستارۀ زن قرن ۲۰م سینمای کلاسیک هالیوود نام‌گذاری شد و در همان سال، در جهت به‌رسمیت‌شناساندن نقش اصلی او در عصر طلایی تصاویر متحرک، جایزۀ افتخاری آکادمی را از آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک دریافت کرد.
– زادروز رایلی بی. کینگ در سال ۱۹۲۵م؛ نوازندۀ مشهور گیتار الکتریک در سبک بلوز، با لقب شاه بلوز، در رتبۀ ششم در میان گیتاریست‌های برتر جهان در تاریخ
– زادروز جُهِیمان بن محمد بن سیف العتیبی در سال ۱۹۳۹م؛ اسلام‌گرای تندروی عربستانی که در تاریخ ۲۰ نوامبر ۱۹۷۹م به‌همراه حدود ۵۰۰ نفر از یارانش با ادعای ظهور مهدی به‌مسجدالحرام در مکه حمله و آن را به‌مدت ۱۵ روز اشغال کردند. وی پس از دستگیری اعدام شد.
– زادروز دیوید کاپرفیلد (دیوید ست کاتکین) در سال ۱۹۵۶م؛ تردست اهل آمریکا که مجلۀ فوربز او را موفق‌ترین تردست جهان در تمام دوران‌ها معرفی کرده‌است. برنامه‌های تلویزیونی او تا به‌امروز نامزد ۳۸ جایزۀ امی شده‌اند که توانسته ۲۱ عدد از آن‌ها را برنده شود. او در طول ۳۰ سال دوران فعالیت، ۱۱ رکورد جهانی گینس را به‌نام خود ثبت کرد و به‌اولین تردستی تبدیل شد که ستاره‌ای در پیاده‌رُوی شهرت هالیوود به‌نام وی ثبت شده‌است. وی همچنین نشان ملی شوالیه را از دولت فرانسه دریافت کرده‌است و توسط کتاب‌خانۀ ملی کنگرۀ آمریکا «اسطورۀ زنده» لقب گرفت.
درگذشت
– درگذشت محمد بن عمران مرزبانی در سال ۹۹۴م؛ کاتب، تاریخ‌نویس، لغوی و معتزلی (از جریان‌های اصلی کلامی اسلام) بغدادی در سدۀ ۴ه.ق
– درگذشت ابن هشام انصاری در سال ۱۳۶۰م؛ زبان‌شناس، فقیه، ادیب و نویسندۀ مصری در سدۀ ۸ه.ق
– درگذشت شارل پنجم (شارل دانا، شارل خردمند) در سال ۱۳۸۰م؛ پادشاه فرانسه که در زمان او، فرانسه وارد جنگ ۱۰۰ ساله با انگلستان شده‌بود. با این حال شارل پنجم با درایت خود توانست سرزمین‌های ازدست‌رفته در نخستین مرحله از این جنگ‌ها را پس گرفته و در نتیجه؛ عهدنامۀ صلح فاجعه‌بار بریتینی را که در ۱۳۶۰م بین فرانسه و انگلستان امضا شده‌بود را خنثی کند.
– درگذشت گابریل دانیل فارنهایت در سال ۱۷۳۶م؛ دانشمند آلمانی
– درگذشت توماس گراهام در سال ۱۸۶۹م؛ شیمی‌دان اسکاتلندی که به‌خاطر تلاش‌های فراوان و پیشگام‌بودن در دیالیز از او یاد می‌شود.
– درگذشت عُمر مُختار در سال ۱۹۳۱م؛ فرماندۀ مبارزان مردمی لیبی در مقابل نیروهای ایتالیایی که پس از شکست در آخرین نبرد، در دادگاه نظامی ایتالیایی به‌دار آویخته‌شد. وی مدتی نیز رهبر طریقت سنوسیه (یکی از فرقه‌های مذهبی اسلامی در شمال آفریقا) بود.
– درگذشت سر رونالد راس در سال ۱۹۳۲م؛ زیست‌شناس انگلیسی و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۹۰۲م به‌خاطر مبارزه علیه بیماری مالاریا
– درگذشت فردریک کلینتون کوئیمبی در سال ۱۹۶۵م؛ تهیه‌کنندۀ پویانمایی آمریکایی و به‌ویژه شناخته‌شده به‌عنوان تهیه‌کنندۀ مجموعه‌کارتون‌های تام‌و‌جری
– درگذشت ویکتور خارا در سال ۱۹۷۳م؛ شاعر، خواننده و انقلابی شیلیایی
– درگذشت ژان پیاژه در سال ۱۹۸۰م؛ روان‌شناس، زیست‌شناس و شناخت‌شناس فرانسوی‌زبان سوئیسی که به‌خاطر کارهایش در روان‌شناسی رشد و شناخت‌شناسی، از جمله نظریۀ رشد مرحله‌ایِ پیاژه شهرت یافته‌است.
