ساموئل مورس Samuel F.B Morse (متولد ۲۷ اوریل ۱۷۹۱ و متوفی در ۲ اوریل ۱۸۷۲) پسر یک کشیش ساکن شهرستان بوستون بود و پس از تحصیلات ابتدایی، از دانشگاه «ییل» در رشته هنرهای زیبا فارغ التحصیل شد. وی علاقه وافری به‌الکتریسته و سیاست داشت، ولی خیلی زود متوجه شد که در سیاست توان چندانی ندارد و نه‌توانست به عضویت شورای شهر نیویورک درآید و نه عضو کنگره‌ی آمریکا شود؛ بنابراین به علاقه دیگر خود الکتریسته پرداخت و در سال ۱۸۳۷ موفق به ساختن دستگاه تلگراف شد و در ششم ژانویه سال ۱۸۳۸ میلادی دستگاه تلگرافی را که ساخته بود و می‌توانست هر دقیقه ده کلمه مخابره کند به معرض نمایش گذارد. مخابره با این دستگاه برپایه فن الکترومغناطیس و قطع و وصل جریان برق بود.
هر وصل کوتاه مدت که ایجاد مغناطیس می‌کرد صدا و یا علامت نقطه بود و وصل طولانی‌تر صدای طولانی‌تر و خط به‌وجود می‌آورد. وی قبلا در برابر هر حرف الفبا تعدادی از این نقطه و خط‌ها را قرار داده بود و یک واژه‌نامه به نام خودش به‌وجود آورده بود. به عنوان مثال فرض کنید یک خط و یک نقطه علامت «الف» است و از شنیدن صداها یا دیدن علامات می‌شد کلمه را درک کرد. نام این الفبای خط و نقطه‌ای «کد مورس» گذارده شده است. انتشار اخبار اختراع وسیله ارتباطی جدیدی با نام تلگراف در ایران ما، باعث شد ناصرالدین‌شاه قاجار دستور دهد، خطی برای ارتباط تلگرافی در ایران راه‌اندازی و مورد استفاده قرار گیرد و چیزی نگذشت که همین وسیله به‌مهمترین ابزار ارتباطی زمان خود تبدیل شد.
خطوط تلگراف در ایران حدود یک‌دهه بعد از اروپا و امریکا مابین کاخ گلستان و مدرسه دارالفنون کشیده شد و با توجه ویژه ناصرالدین‌شاه به سرعت توسعه یافت. انگلیس که در آن زمان به دنبال تکمیل خط تلگراف اروپا به هندوستان بود برای کشیدن خط تلگراف در ایران پیش قدم شد و در سال ۱۲۴۱ هجری شمسی با دولت ایران قراردادی منعقد کرد. بر اساس این قرارداد یک رشته سیم از راه مدیترانه به کرمانشاه، همدان، تهران، اصفهان، شیراز، کرمان و بندر بوشهر کشیده شد و علاوه بر این خطوط با عقد قراردادى دیگر در سال ۱۲۴۴ خورشیدی خط تلگراف به سوى اروپا و شبه‌قاره هند پیوند خورد. در آن زمان در روزنامه وقایع اتفاقیّه اخبار و گزارشات مربوط به این تکنولوژی جدید با تعابیری چون چرخ الماس، چرخ آتشی، سیم آهن، راه سیم آهن، چرخ صاعقه و سیم صاعقه کار می‌شد.
عباسعلی‌خان دنبلی که اولین تلگراف تاریخ ارتباطات ایران را برای شاه قرائت کرده بود، به‌عنوان اولین تلگرافچی به استخدام اداره پست و تلگراف درآمد و همزمان با گسترش خطوط تلگراف در ایران از سوی این اداره به نقاط مختلف کشور اعزام می‌شد. میرزا محمد حسن شیرازی، مرجع تقلید وقت، که با ماجرای توتون تنباکو او را می‌شناسید، در همین دوره ی ورود تلگراف به ایران، مناقشه‌ای تازه بر سر جواز یا عدم جواز استفاده از این «صدای شیطان» به‌پا کرد و فقیهان در این بحث می‌کردند که تا چه اندازه جایز است سیم‌های تلگراف از نزدیک مسجد بگذرد. سرانجام تلگراف را با فرستادن چندآیه قرآن از تهران به تبریز امتحان کردند و فهمیدند که وسیله‌ای خنثاست و ضرری برای دین ندارد!
عکس‌های پست از مجموعه عکس‌های «سر پرسی سایکس» مستشار نظامی بریتانیا در کرمان انتخاب شده و مربوط به‌زمانی است که احتمالا بر اساس قرارداد منعقد شده مابین ایران و انگلیس خطوط تلگراف به‌سمت کرمان کشیده می‌شود. این عکس‌ها که تاریخ دقیق و عکاس آنها مشخص نیست از مراحل سیم‌کشی و بلندکردن تیرهای تلگراف برای دایر کردن تلگراف‌خانه کرمان عکاسی شده است و از معدود منابع مصور از ورود تلگراف به ایران به شمار می‌رود!
نگارش و گردآوری؛ قجرتایم
تا وقتی «کد مُورس» هست، مورس هم زنده‌ست! یادش گرامی…
