بیش از ۳۰ سال پیش برابر با ۱۷ آگوست ۱۹۸۷م، «رودلف هس» با نام کامل «رودُلف والتر ریچارد هِس» از رهبران حزب نازی و معاون «آدولف هیتلر» در ۹۳ سالگی در زندان، خود را با سیم برق دار زد. «هس» بر اساس حکم حبس ابدی که از دادگاه نورنبرگ گرفتهبود، ۴۲ سال از عمر خود را پشت میلهها گذراند. وقتی در نوامبر ۱۹۴۵م زنگ آغاز دادگاه نورنبرگ به صدا درآمد، همهی آنهایی که همکاریِ مؤثری با ارکان مختلف رایش سوم داشتند، یکییکی مقابل قضات این دادگاه قرار گرفتند، اما در این میان چشموگوش همه متوجه نتیجهی محاکمهی ۲۴ عضو ارشد دولت «آدولف هیتلر» بود. «رودلف هس» از جمله کسانی بود که بهرغم نزدیکی به پیشوای آلمان نازی، حکم حبس ابد شامل حالش شد؛ هر چند که برخی در آنزمان همین حکم را نیز سنگین ارزیابی کردند؛ زیرا او سالها قبل از پایان جنگ، یعنی در می ۱۹۴۱م و به خواست خود نزد بریتانیاییها رفته بود و در جریان بسیاری از تصمیمات نازیها در طول جنگ جهانی دوم قرار نداشت.
بریتانیا در مجموع ۱۱ مرتبه به تنهایی تقاضای آزادیِ «رودلف هس» را مطرح کرد؛ نُه مرتبه هم با حمایت فرانسه و آمریکا خواهان آزادیِ او شد، اما اتحاد جماهیر شوروی همواره از بررسیِ این تقاضاها امتناع کرد. حدود ۴۰ سال پس از پایان جنگ جهانی دوم سیاستمداران و دیپلماتهای اتحاد شوروی استدلال میکردند که مردم اتحاد شوروی و سایر ملتهایی که مصیبت کشیدهبودند، نمیتوانند آزادشدن یک مقام ارشد آلمان نازی را بپذیرند. یک دیپلمات گفت که استدلالهای بهاصطلاح بشردوستانه، او را قانع نمیکند؛ چون مصائبی که «هس» و سایر رهبران آلمان نازی به مردم تحمیل کردند، انسانی نبودهاست.
«تونی لو تیسیه» آخرین رئیس بریتانیاییِ زندان اشپانداو در دههی منتهی به مرگ «رودلف هس» بود. ریاست این زندان دورهای بود و هر ماه بین مقامات آمریکایی، فرانسوی، بریتانیایی و روسی میچرخید. مقررات این زندان که پس از محاکمات نورمبرگ تنظیم شدهبود، بسیار سختگیرانه بود. زندانیان را با شماره و نَه نامشان خطاب میکردند. مجازاتها سخت بود. در سال ۱۹۵۵م «رودلف هس» بهخاطر سلامنکردن به یک زندانبان روس، ۱۰ روز حق دریافت کتاب و روزنامه را از دست داد! ممکن بود زندانیان را در سلولهای مخصوصِ تنبیه حبس کنند، یا به آنها فقط آب و نان بدهند، اما «تونی لو تیسیه» میگوید که وقتی او مسئولیت زندان را به عهده گرفت، مقررات و نحوهی ادارهی زندان سادهتر شدهبود. هر چند «رودلف هس» را باید زندانیِ شمارهی هفت مینامیدند، اما همهی این مقررات را رعایت نمیکردند و برخی از مأموران او را با اسمش خطاب میکردند.
«رودلف هس» ظاهراً حق نداشت که اخبار تلویزیون را تماشا کند، ولی در اجرای این نیز چندان سختگیری نمیشد. او هر وقت میخواست میتوانست به حیاط و باغچهی زندان برود و دو آشپز در زندان کار میکردند که هر غذایی را که میخواست، برای او آماده میکردند. «تونی لو تیسیه» میگوید: «او خیلی زیاد غذا میخورد، واقعاً در حد تعجبآوری میخورد!» «تونی لو تیسیه» با «رودلف هس» حرف میزد، ولی میگوید که او هیچگاه در مورد گذشتهاش صحبت نمیکرد: «مثل یک محدودهی ممنوعه بود و هیچگاه به آن اشاره نمیکرد.» آنها هیچگاه در مورد اخبار و سیاست نیز صحبت نکردند. با وجودیکه «تونی لو تیسیه» سعی میکرد تا شرایط راحتتری را برای «رودلف هس» فراهم کند، برای مثال صندلی و تختخواب او را تغییر داد، ولی شخصاً با این نظر موافق نبود که او باید آزاد شود. آقای «تونی لو تیسیه» معتقد است که «رودلف هس» بهخاطر تمامیِ اعمالی که انجام دادهبود، باید تا ابد در زندان میماند و همانجا هم میمُرد: «حقاش بود که در زندان بماند؛ او یک نازیِ تندرو و دشمن بود. من واقعاً معتقد بودم که او باید تا آخر عمرش در زندان بماند.»
در آگوست ۱۹۸۷م «رودلف هس» با پیچاندن سیم لامپ سلول به دُور گردنش خودکشی کرد. برخی میگفتند که احتمالاً دیگران در خودکشی به او کمک کردهبودند، اما آقای «تونی لو تیسیه» کاملاً مطمئن است که «رودلف هس» این کار را به تنهایی انجام دادهاست. او میگوید که تدابیر امنیتی در زندان اشپانداو بسیار سختگیرانه بود. در سلول فقط یک کلید داشت و آنهم دست سرزندانبان بود. پس از مرگ «هس» هر ساله عدهای از نئونازیها در سراسر اروپا راهپیمایی میکنند و شعار میدهند. در سال ۲۰۱۱م اجارهی ۲۰ سالهی قبر «هس» به پایان رسید. خانوادهی او درخواست تمدید ۲۰ سالهی آن را کردند، اما این درخواست رَد شد. به دستور مقامهای آلمانی و در جهت جلوگیری از تجمع نئونازیها در این مکان، قبر «هس» در کلیسای لوتری در شهر وونزیدل تخریب شد و استخوانهای باقیمانده از او نیز سوزانده و به دریا ریخته شد. «رودلف هس» تنها بازماندهی نازیها بود که دارای مقبرهای مشخص بود. در ادامه تصاویری از «رودلف هس» و حواشیِ پیرامون او را مشاهده میکنید.
نگارش و گردآوری؛ قجرتایم