زنان آواربردار، پرهای ققنوس
«مهدی تدینی» درباره‌ی نقش زنان آلمان در جریان آواربرداری پس از پایان جنگ جهانی دوم می‌نویسد: «ویرانشهر» (دیستوپیا) معکوس «آرمانشهر» (یوتوپیا)… و بسیاری از شهرهای آلمان در لحظه‌ی شکست در جنگ جهانی دوم، نمایی دیستوپیایی داشتند… چگونه می‌شد از این تل خاک و خاکستر برخاست؟ آیا می‌شد ققنوس‌وار از این دود و آتش پر گرفت؟ درباره‌ی «زنان آواربردار» خوانده بودم و عکس‌هایی هم از آن‌ها دیده بودم تا این‌که ویدئوی باکیفیتی از آن‌ها یافتم. انگار صحنه‌ای از یکی از فیلم‌های «آنجلوپولوس» را تماشا می‌کنید، اما جذابیت فیلم به این است که آن‌چه می‌بینید واقعی است – یا یک بازنماییِ نزدیک به واقعیت است. زنانی که زنجیره‌ی انسانیِ درازی را درست کرده‌اند و سطل‌های نخاله‌های ساختمان را دست‌به‌دست می‌کنند. یکی با تیشه آجری را تمیز می‌کند، یکی آجر می‌چیند و چند نفری تیرآهنی را به دوش می‌کشند…
ویدئویی کوتاه از زنان آواربردار آلمان
برای به زانو درآوردن آلمان در جنگ، شهرهای این کشور به‌شدت بمباران شد. بدترین سرنوشت را شهر دِرِسدِن داشت. مهیب‌ترین بمباران روزهای سیزدهم تا پانزدهم فوریه‌ی ۱۹۴۵م بر این شهر رخ داد که در جریان آن ۲۵ هزار نفر در عرض دو شب کشته شدند. از ۲۲۲ هزار خانه‌ی شهر، ۹۰ هزار خانه به‌طور کامل ویران شد و تنها ۲۰ درصد از ساختمان‌ها سالم ماند. بسیاری از شهرهای آلمان همین سرنوشت را داشت و کشته‌ها بی‌شمار. آلمان شکست خورد، شهرها ویران شد و تل خاک و خاکستر دو سوی خیابان‌ها را گرفته بود. پدیده‌ی «زنان آواربردار» در چنین لحظه‌ای ظهور کرد…
وقتی جنگ تمام شد، بسیاری از مردان کشته و بسیاری اسیر شده بودند. جمعیت زنان آلمان هفت‌میلیون بیش‌تر از مردان بود. مردانی هم که بودند، باید لقمه‌نانی برای خانواده به دست می‌آوردند. در این‌جا زنان می‌ماندند و خانه‌های ویران. این زنان شروع کردند به آواربرداری، با دست خالی. تا چندسال نیروی اصلیِ آواربرداری در بسیاری از شهرهای آلمان زنان بودند. آجرها و مصالحِ قابل بازیافت را از زیر آوار درمی‌آوردند، تمیز می‌کردند، روی هم می‌چیدند و بقیه‌ی آوار را با وسایل ساده از محل دور می‌کردند. این زنان در تاریخ به «زنان آواربردار» (Trümmerfrauen) معروف شدند.
برای ملتی که زمین خورده بود، مغلوب و تحقیر شده بود، تماشای زن‌ها و دختران جوانی که با نشاط آواربرداری می‌کردند، بسیار روحیه‌بخش بود. به همین دلیل در سال‌های بعد به لحاظ تبلیغاتی نیز از پدیده‌ی زنان آواربردار بسیار استفاده شد. گویی این زنان پرهای ققنوسی بودند که باید از این خاکستر برمی‌خاست. در سال‌های بعد، مجسمه‌های یادبود زنان آواربردار در شهرهای زیادی ساخته شد. در ادامه، تصاویری مربوط به «زنان آواربردار» آلمان پس از پایان جنگ جهانی دوم را مشاهده می‌کنید.
نگارش و گردآوری؛ مهدی تدینی، مترجم و پژوهش‌گر در حوز‌ه‌ی تاریخ و اندیشه‌ی سیاسی/اجتماعی
