پنجم/۵ اکتبر در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
– روز جهانی معلم
– روز جهانی مخالفت با تَن‌فروشی
وقایع
– در سال ۵۷۹م؛ ارتش ایران به‌رهبری خسرو اول، ملقب به‌انوشیروان، مرکب از ۴۰ هزار سوار و ۱۰۰ هزار پیاده، سرزمین سوریه را از دست امپراتوری روم خارج کرد و نزدیک به ۲۰ هزار رومی را به‌اسارت گرفت.
– در سال ۱۱۴۳م؛ آلفونسوی هفتم، پادشاه لئون و کاستیا، پادشاهی پرتغال را به‌رسمیت شناخت.
– در سال ۱۵۸۲م؛ گاه‌شماری میلادی در اروپا، جایگزین گاه‌شماری ژولینی (گونه‌ای تغییریافته از گاه‌شماری رومی) شد.
– در سال ۱۸۶۴م؛ در اثر یک گردباد، شهر کلکته در هند ویران شد و ۶۰ هزار نفر کشته‌شدند.
– در سال ۱۸۹۵م؛ اولین مسابقۀ تایم‌تریل انفرادی در رشتۀ دوچرخه‌سواری در مسیری ۵۰ کیلومتری در شمال لندن برگزار شد.
– در سال ۱۹۰۵م؛ ویلبر رایت با پرندۀ رایت ۳، به‌مدت ۳۹ دقیقه و در مسیری ۳۹ کیلومتری پرواز کرد. این رکورد تا سال ۱۹۰۸م حفظ شد.
– در سال ۱۹۱۰م؛ در نتیجۀ انقلاب در پرتغال، حکومت سلطنتی سقوط کرد و حکومت جمهوری تأسیس شد.
– در سال ۱۹۱۴م؛ اولین نبرد هوایی تاریخ در جریان جنگ جهانی اول به‌وقوع پیوست.
– در سال ۱۹۱۵م؛ بلغارستان در جانب‌داری از قدرت‌های مرکز، وارد جنگ جهانی اول شد.
– در سال ۱۹۴۳م؛ امپراطوری ژاپن، ۹۸ تَن از اُسرای آمریکایی را در جزیرۀ ویک اعدام کرد.
– در سال ۱۹۴۴م؛ خلبانان کانادایی، اولین هواپیمای جت آلمانی را در جریان جنگ جهانی دوم، در شمال فرانسه ساقط کردند.
– در سال ۱۹۴۴م؛ حق رأی زنان در فرانسه به‌رسمیت شناخته شد.
– در سال ۱۹۴۸م؛ در اثر زمین‌لرزه‌ای در عشق‌آباد (پایتخت کشور ترکمنستان)، ۱۱۰ هزار نفر کشته‌شدند.
– در سال ۱۹۵۸م؛ با آغاز جمهوری پنجم فرانسه، نظام پارلمانی در جمهوری چهارم جای خود را به‌نظام ریاستی کنونی داد که در آن، رئیس‌جمهور دیگر مقامی تشریفاتی نیست.
– در سال ۱۹۸۶م؛ روزنامۀ بریتانیایی ساندی‌تایمز، اطلاعات و تصاویری محرمانه از فعالیت‌های هسته‌ای اسرائیل که توسط مردخای وانونو در اختیارش قرار داده شده‌بود را منتشر کرد.
– در سال ۱۹۹۱م؛ اولین نسخه از هستۀ لینوکس رسماً منتشر شد.
زادروزها
– زادروز دُنی دیدرو در سال ۱۷۱۳م؛ نویسنده و فیلسوف فرانسوی عصر روشنگری
– زادروز فرانسیس پیتون راوس در سال ۱۸۷۹م؛ ویروس‌شناس اهل آمریکا که در کشف نقش ویروس‌ها در انتقال انواع خاصی از سرطان، نقش مهمی داشت و در سال ۱۹۶۶م، برندۀ جایزۀ نوبل فیزیولوژی و پزشکی شد.
– زادروز رابرت هاچینگز گُدارد در سال ۱۸۸۲م؛ استاد و دانشمند آمریکایی پیشگام موشک سوخت مایع کنترل‌شونده
– زادروز بوریس شربینا در سال ۱۹۱۹م؛ سیاست‌مدار اهل اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و مسئول رسیدگی به‌حادثۀ چرنوبیل
– زادروز استیگ داگرمان در سال ۱۹۲۳م؛ نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار سوئدی که علاوه بر نویسندگی کتاب، دبیر روزنامۀ جوانان سندیکالیست بود. منتقدین، سبک او را در نهایت آمیزه‌ای از سورئالیسم و اکسپرسیونیسم دانسته‌اند.
– زادروز واتسلاف هاول در سال ۱۹۳۶م؛ نمایش‌نامه‌نویس و نویسنده و سیاست‌مدار اهل جمهوری چک و اولین رئیس‌جمهور جمهوری چک
– زادروز والتر ولف در سال ۱۹۳۹م؛ بازرگان و تأمین‌کنندۀ تجهیزات استخراج نفت و بنیان‌گذار تیم مسابقات فرمول‌یک والتر ولف رِیسینگ اهل کانادا
– زادروز نیل دگراس تایسون در سال ۱۹۵۸م؛ اخترفیزیک‌دان آمریکایی و مروج دانش و مدیر افلاک‌نمای هایدن نیویورک و همچنین دانشیار تحقیقاتی در بخش اخترفیزیک موزۀ تاریخ طبیعی آمریکا بوده‌است.
– زادروز کِیت الیزابت وینسلت در سال ۱۹۷۵م؛ بازیگر انگلستانی که اغلب از سوی منتقدان، به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین بازیگران زنِ نسل خود تلقی می‌شود.
درگذشت
– درگذشت ژاک ژاکوب افنباخ در سال ۱۸۸۰م؛ آهنگ‌ساز و نوازندۀ ویولنسل اهل آلمان
– درگذشت لارس اونزاگر در سال ۱۹۷۶م؛ شیمی‌دان آمریکایی‌نروژی که در سال ۱۹۶۸م به‌خاطر کشف موازنه‌ایِ لارس اونزاگر، برندۀ جایزۀ نوبل شیمی شد.
– درگذشت موریس ویلکینز در سال ۲۰۰۴م؛ دانشمند اهل نیوزیلند
– درگذشت استیون پال جابز در سال ۲۰۱۱م؛ کارآفرین، مخترع، بنیان‌گذار و مدیر ارشد اجرایی شرکت رایانه‌ای اپل و یکی از چهره‌های پیشرو در صنعت رایانه
