پنجم/۵ سپتامبر در تاریخ را میخوانید.
مناسبتها
– روز جهانی سمبوسه
– روز جهانی نیکوکاری
وقایع
– وضع مالیات ریش توسط پتر کبیر، در جریان غربیساختن روسیه در سال ۱۶۹۸م
– آغاز عصر وحشت در فرانسه در سال ۱۷۹۳م؛ دورهای از انقلاب فرانسه پس از برقراری جمهوری اول فرانسه
– در سال ۱۸۳۶م؛ ساموئل هیوستون، بهعنوان نخستین رئیسجمهور جمهوری تگزاس با رأی مردم برگزیدهشد.
– در سال ۱۹۰۵م؛ جنگ روسیه و ژاپن با پیروزی ژاپن بهپایان رسید.
– نبرد نخست مارن، با پیروزی متفقین بر آلمان در سال ۱۹۱۴م
– در سال ۱۹۴۴م؛ گروه کشورهای بنلوکس (نام یک اتحادیۀ همکاری در اروپا) توسط لوکزامبورگ، هلند و بلژیک تأسیس شد.
– در سال ۱۹۷۲م؛ گروه فلسطینی فتح، در جریان یک حملۀ تروریستی بهدهکدۀ بازیهای المپیک مونیخ، اعضای تیم المپیک اسرائیل را بهگروگان گرفت که در این حادثه ۱۱ ورزشکار اسرائیلی، ۵ نفر از گروگانگیرها و ۱ پلیس آلمانی کشتهشدند.
– در سال ۱۹۷۷م؛ فضاپیمای وویجر ۱، با هدف پژوهشهای علمی توسط ناسا بهفضا پرتاب شد.
زادروزها
– زادروز لویی چهاردهم (لویی کبیر) در سال ۱۶۳۸م؛ پادشاه فرانسه که ۷۲ سال و ۱۱۰ روز را بر تخت سلطنت نشست و از این روی، میراث طولانیترین سلطنت در تاریخ فرانسه و همچنین تمام تاریخ اروپا را از خود بر جای نهاد.
– زادروز یوهان کریستیان باخ در سال ۱۷۳۵م؛ آهنگساز آلمانی دورۀ کلاسیک و یازدهمین و آخرین پسر یوهان سباستیان باخ
– زادروز کاسپار داوید فردریش در سال ۱۷۷۴م؛ نقاش منظرهپرداز آلمانی و از پیشگامان جنبش رمانتیسیسم در اوایل قرن ۱۹م
– زادروز هاکوپ ملیک هاکوپیان در سال ۱۸۳۵م؛ رماننویس و داستانسرای بزرگ ارمنی و پدر رمان تاریخی ارمنی
– زادروز جسی وودسون جیمز در سال ۱۸۴۷م؛ یاغی سنگدل و بیرحم و چهرۀ افسانهای و اسطورهای آمریکا که در سال ۱۸۸۲م کشتهشد. او پس از مرگش بهصورت یک قهرمان محبوب درآمد و در ترانهها، کتابها و بر پردۀ سینماها، داستانهای او بازگو شد.
– زادروز فریدریش آکل در سال ۱۸۷۱م؛ سیاستمدار، چشمپزشک، و دیپلمات اهل استونی
– زادروز آرتور کستلر در سال ۱۹۰۵م؛ داستاننویس، وقایعنگار و روزنامهنگاری از یهودیان مجارستان
– زادروز جان میلتون کیج در سال ۱۹۱۲م؛ از آهنگسازان سدۀ ۲۰م آمریکا که فیلسوف، شاعر، نظریهپرداز موسیقی نیز بود. او از تأثیرگذارترین آهنگسازان پس از جنگ دوم جهانی است.
– زادروز فرِدی مرکوری در سال ۱۹۴۶م؛ خواننده، ترانهنویس و تهیهکنندۀ موسیقی بریتانیایی که عمدتاً بهعنوان خوانندۀ اصلی گروه سبک راککوئین شناخته میشود.
درگذشت
– درگذشت ابوبکر زبیدی در سال ۹۸۹م؛ زبانشناس برجستۀ عربی اندلسی در سدۀ ۴ه.ق
– درگذشت خطیب بغدادی در سال ۱۰۷۱م؛ محدث، فقیه و مورخ مسلمان در سدۀ ۵ه.ق
– درگذشت مؤید آلوسی در سال ۱۱۶۲م؛ شاعر عربی عراقی
– درگذشت کارلو ریدولفی در سال ۱۶۵۸م؛ زندگینامهنویس و نقاش ایتالیایی در دورۀ باروک
– درگذشت پیر آمبرواز شودرلو دو لاکلو در سال ۱۸۰۳م؛ نویسنده و ارتشی قرن ۱۸م اهل فرانسه
– درگذشت اگوست کنت در سال ۱۸۵۷م؛ جامعهشناس و فیلسوف فرانسوی و بنیانگذار جامعهشناسی نوین و دکترین پوزیتیویسم
– درگذشت رودلف ویرشو در سال ۱۹۰۲م؛ پزشک، مردمشناس، آسیبشناس، تاریخدان پیشاتاریخ، زیستشناس و سیاستمدار آلمانیِ شناختهشده برای پیشرفت بهداشت عمومی و پدر آسیبشناسی مدرن و یکی از بنیانگذاران پزشکی اجتماعی
– درگذشت لودویگ بولتسمان در سال ۱۹۰۶م؛ فیزیکدان و فلسفهدان اتریشی که در دانشگاههای وین، گراتش، مونیخ و لایپزیگ تدریس نمودهاست. بزرگترین دستآوردهای او در ترمودینامیک و مکانیک آماری است که او با پرسش اینکه چگونه میتوان حرکت برگشتپذیر میکروسکوپی ذرات را بهفرایندهای ماکروسکوپیک بازگشتناپذیر ربط داد.
– درگذشت گوستاو کان در سال ۱۹۳۶م؛ شاعر و منتقد هنری قرن ۱۹م اهل فرانسه
– درگذشت گئورگ شولتی در سال ۱۹۹۷م؛ رهبر ارکستر و اپرای مجارستانیانگلیسی یهودیتبار و رهبر ارکستر سمفونیک شیکاگو
– درگذشت اگنس گونجا بویاجیو (مادر ترزا) در سال ۱۹۹۷م؛ راهبۀ کاتولیک آلبانیایی و تأسیسکنندۀ جمعیت مبلغان خیریه در هند و برندۀ جایزۀ صلح نوبل در سال ۱۹۷۹م
