نهم/۹ سپتامبر در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
– روز جهانی بدون صدا
وقایع
– در سال ۴۹۰ق.م؛ نبرد ماراتون بین ارتش مهاجم ایرانیان در زمان داریوش یکم و ارتش یونان درگرفت.
– در سال ۱۹۶۰م؛ ایران و کویت و عربستان سعودی و ونزوئلا، به‌همراه کشور میزبان (عراق) اوپک را بنیان گذاردند.
– در سال ۱۹۹۱م؛ تاجیکستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به‌استقلال دست یافت.
زادروزها
– زادروز لوسیوس دومیتیوس اورلیانوس (اورلیان) در سال ۲۱۴م؛ امپراتور روم که در طول دوران فرمانروایی‌اش امپراتوری روم را که در زیر فشارهای ناشی از تجاوزات خارجی و شورش‌های داخلی، عملاً از هم پاشیده‌بود، دوباره متحد ساخت و لقب رستیتوتور اوربیس، به‌معنای احیاگر حکومت را دریافت داشت.
– زادروز فلاویوس هونوریوس در سال ۳۸۴م؛ امپراتور روم غربی و یکی از ضعیف‌ترین امپراتوران روم بود که به‌هنگام حملۀ ویزیگوت‌های (غارت رُم) تحت فرمان آلاریک یکم به‌رُم در سال ۴۱۰م به‌راونا فرار کرد.
– زادروز لوییجی گالوانی در سال ۱۷۳۷م؛ پزشک، فیزیک‌دان، زیست‌شناس و فیلسوف سرشناس ایتالیایی قرن ۱۸م که کشف کرد اگر جرقه یا شوک الکتریکی به‌ماهیچۀ قورباغۀ مُرده داده‌شود، ماهیچه جمع می‌شود. او همچنین کشف کرد که ماهیچه‌ها و سلول‌های عصبی، الکتریسیته تولید می‌کنند. او از پایه‌گذاران زایمان مدرن است. وی نخستین سلول گالوانی را ایجاد کرد که منجر به‌ساخت باتری‌ها شد. همچنین او کسی بود که الکتریسیتۀ جانوران را کشف کرد.
– زادروز ویلیام بلای در سال ۱۷۵۴م؛ دریاسالار بریتانیایی
– زادروز لئو تولستوی در سال ۱۸۲۸م؛ فعال سیاسی‌اجتماعی و نویسندۀ روس که او را از بزرگ‌ترین رمان‌نویسان جهان می‌دانند. او بارها نامزد دریافت جایزۀ نوبل ادبیات و جایزۀ صلح نوبل شد، اما هرگز به‌آن‌ها دست نیافت.
– زادروز چزاره پاوزه در سال ۱۹۰۸م؛ رمان‌نویس، شاعر، مترجم و منتقد ادبی اهل ایتالیا
– زادروز هانس جرج دهملت در سال ۱۹۲۲م؛ فیزیک‌دان آلمانی‌آمریکایی که با همکارش ولفگانگ پل، توانستند روشی برای به‌دام‌اندازی اتم‌های منفرد پیشنهاد کنند و برای همین کار بود که نیمی از جایزۀ نوبل در سال ۱۹۸۹م به‌او تعلق گرفت.
– زادروز دانیل کارلتون گایداشک در سال ۱۹۲۳م؛ پزشک و پژوهش‌گر پزشکی مجاراسلواکی‌آمریکایی که در سال ۱۹۷۶م به‌خاطر کار بر روی بیماری کورو (نخستین بیماری پریون که اثبات شده عفونی است) به‌همراه باروخ ساموئل بلومبرگ، برندۀ جایزۀ نوبل فیزیولوژی و پزشکی شد.
– زادروز دنیس مک‌آلیستر ریچی در سال ۱۹۴۱م؛ دانشمند علوم رایانۀ آمریکایی که بیشتر به‌عنوان خالق زبان برنامه‌نویسی سی و مشارکت‌هایش در توسعۀ سیستم‌عامل یونیکس، به‌همراه کن تامسون شناخته می‌شود.
درگذشت
– درگذشت آگوستین پیراموس دو کاندول در سال ۱۸۴۱م؛ گیاه‌شناس فرانسوی‌تبار سوئیسی
– درگذشت استفان مالارمه در سال ۱۸۹۸م؛ شاعر، معلم، مترجم و منتقد فرانسوی
– درگذشت آنری دو تولوز لوترک در سال ۱۹۰۱م؛ نقاش و گرافیست فرانسوی که به‌همراه گوگن، سزان، و ون گوگ، از جمله پیشروان سبک پست امپرسیونیسم به‌شمار می‌رفت.
– درگذشت مائو تسه‌تونگ در سال ۱۹۷۶م؛ تئوریسین مارکسیسم‌لنینیسم و سیاست‌مدار انقلابی کمونیست که جمهوری خلق چین را در سال ۱۹۴۹م با شکست‌دادن نیروهای چیانگ کای شک، رئیس‌جمهور وقت چین، بنیان گذاشت. او تا پایان عمر در رأس حکومت جمهوری خلق چین قرار داشت.
– درگذشت ژاک لاکان در سال ۱۹۸۱م؛ پزشک، فیلسوف و روان‌کاو برجستۀ فرانسوی که به‌خاطر ایدۀ بازگشت به‌فروید و رساله‌ای که در آن، ناخودآگاه را به‌صورت یک زبان ساختاربندی کرده معروف شد. وی از تأثیرگذاران بر فلسفه در فرانسه بوده‌است.
– درگذشت احمدشاه مسعود در سال ۲۰۰۱م؛ سیاست‌مدار و فرماندۀ نظامی و وزیر دفاع پیشین افغانستان که در جنگ شوروی در افغانستان و جنگ‌های داخلی افغانستان نقش مهمی داشت.
– درگذشت ادوارد تلر در سال ۲۰۰۳م؛ فیزیک‌دان آمریکایی یهودی با تبار مجارستانی که از بنیان‌گذاران فناوری هسته‌ای در تاریخ ایالات متحدۀ آمریکا بود. او از اعضای پروژۀ منهتن در جنگ جهانی دوم و پایه‌گذار آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور بود.
