بیست‌و‌پنجم/۲۵ سپتامبر در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
– روز جهانی رؤیا
– روز جهانی آشپز
وقایع
– در سال ۱۳۹۶م؛ ارتش بایزید یکم، سلطان عثمانی در جنگ نیکوپولیس، در نزدیکی رودخانۀ دانوب در نیکوپول بلغارستان کنونی، ارتش زیگیزموند، امپراتور مقدس روم را شکست داد و به‌این ترتیب آخرین جنگ صلیبی در قرون وسطی به‌نفع امپراتوری عثمانی به‌پایان رسید.
– در سال ۱۵۱۳م؛ واسکو نونیس دِ بالبو،» کشورگشا و سیاح اسپانیایی، با گذر از باریکۀ پاناما، نخستین اروپایی شد که به‌اقیانوس آرام می‌رسد. او پهنۀ آبی را که به‌آن رسید، دریای جنوب نامید.
زادروزها
– زادروز اوله رومر در سال ۱۶۴۴م؛ اخترشناس دانمارکی و نخستین کسی که سرعت نور را اندازه گرفت.
– زادروز ژان فیلیپ رامو در سال ۱۶۸۳م؛ آهنگ‌ساز و نظریه‌پرداز فرانسوی
– زادروز آرچیبالد هنری سیس در سال ۱۸۴۶م؛ زبان‌شناس و آشورشناس پیشگام بریتانیایی و صاحب کرسی آشورشناسی دانشگاه آکسفورد
– زادروز توماس هانت مورگان در سال ۱۸۶۶م؛ زیست‌شناس آمریکایی و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۳۱۲م به‌خاطر پی‌بردن به‌نقش کروموزم‌ها در وراثت بود.
– زادروز لو شون در سال ۱۸۸۱م؛ نویسندۀ چینی که همانند بسیاری از بنیان‌گذاران ادبیات معاصر چین، علاوه بر نوشتن به‌زبان‌های چینی کلاسیک، به‌زبان بایهو (بومی) نیز می‌نوشت. او نویسندۀ داستان کوتاه، ویراستار، مترجم، منتقد، مقاله‌نویس و شاعر بود. وی در دهۀ ۱۹۳۰م به‌عنوان نمایندۀ نویسندگان چپ چینی در شانگهای شناخته می‌شد.
– زادروز ویلیام کاتبرت فاکنر در سال ۱۸۹۷م؛ رمان‌نویس آمریکایی و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات که در سبک‌های گوناگون شامل رمان، داستان کوتاه، نمایش‌نامه، شعر و مقاله صاحب اثر است. شهرت او عمدتاً به‌خاطر رمان‌ها و داستان‌های کوتاهش است.
– زادروز مارک روتکو در سال ۱۹۰۳م؛ نقاش اکسپرسیونیست انتزاعی آمریکایی و لتونیایی‌تبار
– زادروز دمیتری دمیتری‌یویچ شوستاکویچ در سال ۱۹۰۶م؛ آهنگ‌ساز روس دورۀ شوروی که چه در زمان حیات خود و چه بعد از آن، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین آهنگ‌سازان سدۀ ۲۰م شناخته می‌شد.
– زادروز شلدون آلن سیلورستاین در سال ۱۹۳۰م؛ شاعر، نویسنده، کاریکاتوریست و خوانندۀ آمریکایی
– زادروز کریستوفر دالیِر ریو در سال ۱۹۵۲م؛ بازیگر، تهیه‌کننده و نمایش‌نامه‌نویس آمریکایی
– زادروز ویل اسمیت در سال ۱۹۶۸م؛ هنرپیشه، خوانندۀ هیپ‌هاپ، دوبلور و همچنین تهیه‌کنندۀ آمریکایی که آثار قدرتمندی نیز در تلویزیون داشته‌است.
درگذشت
– درگذشت لوسیوس دومیتیوس اورلیانوس (اورلیان) در سال ۲۷۵م؛ امپراتور روم که در طول دوران فرمانروایی‌اش امپراتوری روم را که در زیر فشارهای ناشی از تجاوزات خارجی و شورش‌های داخلی، عملاً از هم پاشیده‌بود، دوباره متحد ساخت و لقب رستیتوتور اوربیس، به‌معنای احیاگر حکومت را دریافت داشت.
– درگذشت جان برادوس واتسون در سال ۱۹۵۸م؛ روان‌شناس آمریکایی که بسیاری او را بنیان‌گذار بینش رفتارگرایی در روان‌شناسی مدرن می‌دانند. در بینش رفتارگرایی، تأکید او بر اهمیت رفتار قابل مشاهده بود. وی تفسیر حالات ذهنی و روحی افراد را فاقد دقت علمی قلمداد می‌کرد.
– درگذشت اریش ماریا رمارک در سال ۱۹۷۰م؛ نویسندۀ مشهور آلمانی
– درگذشت جان هنری بانِم در سال ۱۹۸۰م؛ ترانه‌نویس و درامر انگلیسی که بیشتر به‌خاطر فعالیتش در گروه لد زپلین شناخته می‌شود. او یکی از مهم‌ترین درامرهای تاریخ موسیقی است و بارها به‌عنوان برترین درامر تاریخ راک انتخاب شده‌است.
– درگذشت نیکلای نیکلایویچ سمیونوف در سال ۱۹۸۶م؛ شیمی‌دان و فیزیک‌دان روس و برندۀ جایزۀ نوبل شیمی در سال ۱۹۵۶م که جایزۀ نوبل برای پژوهش دربارۀ ساز و کارهای واکنش‌های شیمیایی، به‌طور مشترک به‌او و سر سایریل هینشلوود اعطا شد.
– درگذشت ادوارد ودیع سعید در سال ۲۰۰۳م؛ نظریه‌پرداز ادبی، منتقد فرهنگی و فعال سیاسی فلسطینی‌آمریکایی
– درگذشت وانگاری ماآتای در سال ۲۰۱۱م؛ طرفدار حفظ محیط زیست که به‌خاطر تلاش‌هایش به‌منظور برقراری صلح و دموکراسی، برندۀ جایزۀ صلح نوبل در سال ۲۰۰۴م شد.
– درگذشت هاوارد اندرو ویلیامز در سال ۲۰۱۲م؛ خوانندۀ موسیقی پاپ اهل آمریکا که رونالد ریگان در زمان ریاست‌جمهوری، صدای او را یک گنج ملی اعلام کرد.
