جنگ و تجاوز؛ آماری هولناک از نزاع بوسنی…!

جنگ بوسنی که از سال ۱۹۹۲م آغاز شد و در سال ۱۹۹۵م با امضاء قرارداد «دیتون» به پایان رسید، بیشترین آسیب را بر کودکان و زنان بوسنیایی وارد کرد، که تا پایان جنگ؛ بیش از ۸ هزار مسلمان به قتل رسیدند و بیش از ۳۰۰ هزار غیرنظامی کشته و هزاران زن مورد تجاوز قرار گرفتند. زمانی که مسلمانان بوسنیایی خواستار جدایی از یوگسلاوی سابق شدند، صرب‌های ساکن بوسنی با این اقدام مخالفت کرده و به سرکوب مسلمانان پرداختند…!

این حادثه؛ یکی از فجیع‌ترین حوادث تاریخی به‌شمار می‌رود که به نسل‌کشی، قتل‌عام و کشتار گروهی از مسلمانان انجامید. این جنگ بعد از جنگ‌جهانی دوم، بزرگ‌ترین نسل‌کشی در قارۀ اروپا به‌شمار می‌رود و در این جنگ؛ زنان مسلمان بوسنیایی، هزینۀ بسیار سنگینی متحمل شدند. سربازان صرب و کروات، زنان مسلمان و حتی زنان صربی و کرواتی که با مسلمان ازدواج کرده‌بودند را برای تجاوز و قتل از سایر زنان جدا می‌کردند تا در اصل؛ پاکسازیِ قومی مسلمانان را انجام دهند. این در حالی‌ست که علاوه بر تبعات هولناک تجاوزات جنسی برای زنان، بحران نسل کودکان نامشروعِ حاصل از جنگ، یکی‌دیگر از تبعات جنگ بود که به‌منظور پاکسازیِ قومی صورت می‌گرفت.

زنان قربانی شهادت داده‌اند که در حین تجاوز، سربازان به آن‌ها گفته‌اند که می‌خواهند باردارشان کنند تا بچه‌ها نژادشان با مادران‌شان متفاوت شود، یا می‌گفتند که به آن‌ها تجاوز می‌کنند تا آن‌ها را به‌خاطر مسلمان‌بودن‌شان مجازات کنند. همچنین زنانی بودند که به‌زور باردار شده و مجبور به نگه‌داشتن آن بچه می‌شدند. بر اساس ارقام منتشرشده توسط دولت بوسنی در اواخر سپتامبر سال ۱۹۹۲م و گزارش‌های موجود از یوگسلاوی سابق، حداقل ۲۰ هزار زن مورد تجاوز جنسی صرب‌ها قرار گرفته‌اند که در بیشتر موارد، این تجاوزها در حضور افراد دیگر خانواده یا افراد دهکده‌ی آن‌ها انجام گرفته‌است. گزارش دیگری که توسط هیئت حقیقت‌یابِ اتحادیه‌ی اروپا در دسامبر سال ۱۹۹۲م آماده شد؛ حاکی از آن است که سربازان صرب بوسنی به ۲۵ هزار زن تجاوز کرده‌اند که بیشتر آن‌ها از قومیت‌های مسلمان بوده‌اند!

این گزارش اشاره می‌کند که در ماه‌های اخیر، این اقدام، بخشی از الگویی آگاهانه از سوءاستفاده‌ی جنسی بوده و ارتکاب این‌گونه جرایم در جنگ بوسنی، ناشی از تمایلات سربازان شهوت‌ران نبوده، بلکه تاکتیکی جنگی به‌شمار می‌آمد و به‌دستور رهبران صرب برای خالی‌کردن سرزمین بوسنی از دیگر گروه‌های نژادی و به‌اصطلاح پاک‌سازی نژادی بوده‌است! درحالی‌که ارقام اعلام‌شده از زنان قربانی تجاوز مختلف است، تمام گزارش‌ها در مورد اینکه از تجاوز جنسی به‌عنوان ابزار نسل‌کشی علیه جمعیت‌های قومی استفاده شده، متفق‌القول هستند. در همان حال، «مارگوت وال‌استروم»؛ نمایندۀ ویژه‌ی خشونت جنسی در زمان جنگ، گفته‌است که مجموع قربانیان جنسی؛ بین ۵۰ تا ۶۰ هزار تَن است…!

وجود همین گزارش‌های مربوط به تجاوز جنسی گسترده در یوگسلاوی سابق، گروه‌های حقوق بشر و دولت‌های جهانی را بر آن داشت، تا این اقدامات را محکوم کنند و خواستار تشکیل دیوانی بین‌المللی برای مجازات مرتکبان تجاوز شوند. به‌طوری که دیوان کیفری بین‌المللی، برای یوگسلاوی سابق که در سال ۱۹۹۳م در پی چندین قطعنامه‌ی شورای امنیت تأسیس شد، از ابتدا یکی از اهداف برپایی خود را، تحت پیگرد قراردادن مرتکبین جرم خشونت جنسی قرار داد. این دیوان؛ اولین مرجع بین‌المللی‌ای بود که خشونت جنسی را به‌عنوان جنایت‌های جنگی و نقض فاحش قوانین انسانی به‌شمار آورد. اساسنامه‌ی دادگاه؛ صریحاً مقرر کرده‌بود که این‌گونه تجاوزات به‌عنف و سایر خشونت‌های جنسی، مشمول جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی هستند. در فاجعه‌ی یوگسلاوی که در نوع خود بسیار خشن بود، تقریباً همه‌ی جرم‌های ضد بشری علیه زنان مسلمان، به‌وقوع پیوسته بود…!

نگارش و گردآوری؛ قجرتایم
منابع و محققان؛ بیان عزیزی، روناک خاک، نادر اخگری‌ناب، ابراهیم بیگ‌زاده، محسن شریفی، علیرضا دیهیم، جمشید ممتاز و امیرحسین رنجبریان

پی‌نوشت؛ حقیقتاً اصل و کاملِ این واقعه‌ی تلخ و دردناک، طویل‌تر و ثقیل‌تر از گزارشات فوق بود که بنده نتوانستم بیش از این ذکر کنم؛ چرا که گلو فشرده و قلب تیره شد! گاهی باید گفت و دید و آگاه شد… 🖤