دوازدهم/۱۲ سپتامبر در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
وقایع
– نبرد ماراتون در سال ۴۹۰ق.م؛ یکی از نبردهای مهم و بزرگ دنیای باستان که در زمان زمام‌داری داریوش بزرگ در ایران، میان کشورهای ایران و یونان در محلی به‌نام دشت ماراتون بین ارتش ایران هخامنشی و یونانیان به‌وقوع پیوست. نتیجۀ این جنگ که برخی از علمای علم تاریخ به‌نوشته‌های تاریخ‌نگاران باستان شبهات و ایراداتی وارد آورده‌اند، پیروزی یونانیان بر هخامنشیان بوده‌است.
– در سال ۱۸۴۸م؛ با تغییر قانون اساسی، سوئیس به‌یک کشور فدرال تغییر وضعیت داد.
– در سال ۱۹۸۰م؛ ارتش ترکیه به‌رهبری کنان اورن، علیه دولت این کشور دست به‌کودتا زد.
زادروزها
– زادروز فرانسوای اول در سال ۱۴۹۴م؛ پادشاه فرانسه که در زمان او، فرانسه شاهد تغییرات گستردۀ فرهنگی بود و از این حیث، برخی اوقات وی را اولین رهبر دورۀ رنسانس فرانسه در نظر می‌گیرند. از سوی دیگر، رقابت دائمی او با کارل پنجم برای برتری در اروپا، به‌جنگ‌های طولانی و ویران‌گر نظامی منجر شد که پیامدهای آن به‌اصلاحات پروتستانی انجامید.
– زادروز ویلیام بل اسکات در سال ۱۸۱۱م؛ هنرمند اسکاتلندی در زمینۀ رنگ و آب‌رنگ و گاهی اوقات چاپ‌گری که شاعر و معلم هنر هم بود. او یکی از اولین هنرمندان بریتانیایی بود که به‌طور گسترده، فرآیندهای انقلاب صنعتی را به‌تصویر کشید.
– زادروز هربرت هنری اسکویت در سال ۱۸۵۲م؛ لرد اکسفورد و اسکویت از حزب لیبرال و نخست‌وزیر بریتانیا که طولانی‌ترین تاریخ نخست‌وزیریِ پیوسته در قرن ۲۰م داشته‌است.
– زادروز ایرن ژولیو کوری در سال ۱۸۹۷م؛ فیزیک‌دان و شیمی‌دان فرانسوی که به‌خاطر کشف رادیواکتیویتۀ مصنوعی در سال ۱۹۳۵م جایزۀ نوبل شیمی را دریافت کرد.
– زادروز استانیسلاو لم در سال ۱۹۲۱م؛ نویسندۀ رمان لهستانی با آثار علمی‌تخیلی
– زادروز گوستاو برانر در سال ۱۹۵۰م؛ طراح و مهندس خودروهای فرمول‌یک اهل اتریش
– زادروز کاظم الساهر در سال ۱۹۵۷م؛ خواننده، ترانه‌سرا و آهنگ‌ساز عراقی که یکی از معروف‌ترین خوانندگان و آهنگ‌سازان جهان عرب است که توانسته سخت‌ترین ابیات و قصائد شعری عرب را به‌ترانه‌هایی گوش‌نواز و زیبا تبدیل کند.
– زادروز نسیم نقولا طالب (نسیم نیکلاس طالب) در سال ۱۹۶۰م؛ نویسنده، دانشور، آماردان و تحلیل‌گر ریسک لبنانی‌آمریکایی که آثارش بر مسائل تصادفی‌بودن و احتمال و عدم قطعیت متمرکز است. کتاب قوی سیاه او که در سال ۲۰۰۷م منتشر شد، در ارزیابی ساندی‌تایمز به‌عنوان یکی از ۱۲ کتاب اثرگذار بعد از جنگ جهانی دوم توصیف شده‌است. او نویسندۀ آثاری پُرفروش است و استاد دانشگاه‌های بسیاری هم بوده‌است.
– زادروز پل واکر در سال ۱۹۷۳م؛ بازیگر آمریکایی که بیشتر به‌خاطر حضور در سری فیلم‌های سریع‌و‌خشمگین مشهور بود.
درگذشت
– درگذشت ژان فیلیپ رامو در سال ۱۸۶۴م؛ آهنگ‌ساز و نظریه‌پرداز فرانسوی
– درگذشت گبهارد لبرشت فون بلوشر در سال ۱۸۱۹م؛ فیلدمارشال پروسی که نیروهای این کشور را در نبرد لایپزیگ و در جنگ واترلو علیه نیروهای فرانسوی ناپلئون بناپارت رهبری کرد. در این نبردها او مشترکاً به‌همراه دوک ولینگتون، لشکریان را هدایت می‌کرد. او علاوه بر عنوان شهروند افتخاری برلین، هامبورگ و روستوک، لقب مارشال جلودار را نیز به‌دلیل ضربات جنگی‌اش در اختیار داشت.
– درگذشت فئودور راسکولنیکف (فئودور ایلین) در سال ۱۹۳۹م؛ بلشویک، سیاست‌مدار، شرکت‌کننده در انقلاب اکتبر، نویسنده، روزنامه‌نگار اهل روسیه، فرماندۀ ناوگان سرخ در دریای خزر و بالتیک در طول جنگ داخلی روسیه و بعدها دیپلمات شوروی
– درگذشت استیو بیکو (شهید مبارزه با آپارتاید) در سال ۱۹۷۷م؛ مبارز مشهور ضد آپارتاید در دهۀ ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰م در آفریقای جنوبی که در تأسیس جنبش آگاهی سیاهان نقش به‌سزایی در مبارزه و قدرت‌بخشیدن به‌جمعیت سیاه در آفریقای جنوبی داشت.
– درگذشت یوجنیو مونتاله در سال ۱۹۸۱م؛ شاعر و مترجم برجستۀ اهل ایتالیا و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات در سال ۱۹۷۵م
– درگذشت جانی کش (مرد سیاه‌پوش) در سال ۲۰۰۳م؛ از خوانندگان بزرگ سبک کانتری در آمریکا و یکی از تأثیرگذارترین موسیقی‌دانان قرن ۲۰م
– درگذشت نورمن ارنست بورلاگ در سال ۲۰۰۹م؛ دانشمند زیست‌شناس (برزشناس) و برندۀ جایزۀ صلح نوبل آمریکایی و پدر انقلاب سبز در کشاورزی
– درگذشت کلود شابرول در سال ۲۰۱۰م؛ کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، بازیگر و تهیه‌کنندۀ فرانسوی و یکی از بنیان‌گذاران موج نُوی سینمای فرانسه
– درگذشت اریک سیدنی واتکینز در سال ۲۰۱۲م؛ دارای بورسیۀ کالج سلطنتی جراحان و افسر عالی‌رتبۀ امپراتوری بریتانیا و جراح مغز و اعصاب انگلیسی
