یکم/۱ فروردین‌ماه در تاریخ را می‌خوانید.
-
مناسبت‌ها
– عید نوروز در ایران و چند کشور دیگر…
-
وقایع
– تاج‌گذاری شاه‌اسماعیل صفوی در ۱۴ سالگی در تبریز در سال ۸۸۱خ
– تاج‌گذاری آغامحمدخان قاجار در ۴۰ سالگی در سال ۱۱۶۱خ
– در سال ۱۲۹۰خ؛ به‌دلیل باقی‌ماندن قوای بیگانه در خاک ایران، مردم از برگزاری مراسم جشن نوروز خودداری کردند. به‌دعوت علما، روز اول فروردین عزای ملی اعلام شده‌بود.
– در سال ۱۲۹۶خ؛ وثوق‌الدوله رئیس‌الوزراء، با تشکیل سپاه ۱۱ هزار نفرۀ جنوب، تحت فرماندهی بریتانیا موافقت کرد. نمایندگی‌های سیاسی روس و بریتانیا در ۱۰ مرداد سال گذشته، درخواست تشکیل سپاه جنوب به‌فرماندهی بریتانیا و افزایش نیروهای قزاق به‌فرماندهی روس‌ها را به سپهسالارِ اعظم، رئیس‌الوزراء داده‌بودند.
– اعلام تشکیل ادارۀ بلدیه در تهران و دیگر شهرها به‌دستور سیدضیاءالدین طباطبایی، نخست‌وزیر وقت ایران در سال ۱۳۰۰خ
– آغاز انتشار روزنامۀ الیک، قدیمی‌ترین روزنامۀ ارمنی در سال ۱۳۱۰خ
– تبدیل واحد پول ایران از قران به‌ریال در سال ۱۳۱۱خ
– تغییر نام پارس و پرشیا به‌ایران و اعلان آن به‌سراسر جهان، به‌دستور رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۱۴خ
– آغاز بهره‌برداری از راه‌آهن سراسری ایران با حرکت نخستین قطار مسافربری از تهران به‌اهواز در سال ۱۳۱۸خ
– اعتصاب غذای ۳ روزۀ زندانیان سیاسی در ایران در سال ۱۴۰۰خ
-
زادروزها
– زادروز محمد میرزا کاشف‌السلطنه در سال ۱۲۴۴خ؛ دیپلمات، اصلاح‌گر، نویسنده، مشروطه‌خواه دورۀ قاجار و پهلوی و نخستین کسی که کِشت چای را در ایران رواج داد و به‌همین دلیل پدر چای ایران خوانده می‌شود.
– زادروز سیدمحمدولی قرنی در سال ۱۲۹۲خ؛ سرلشکر نیروی زمینی شاهنشاهی و نخستین سپهبد و رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری‌اسلامی ایران از ۲۳ بهمن‌ماه ۱۳۵۷ تا ۷ فروردین‌ماه ۱۳۵۸خ، که چندماه پس از انقلاب به‌ضرب گلولۀ اعضای گروه فرقان در خانه‌اش ترور شد.
– زادروز شعبان جعفری (شعبون بی‌مخ، شعبان تاج‌بخش) در سال ۱۳۰۰خ؛ باستانی‌کار و زورخانه‌دار ایرانی، یکی از نام‌های جنجالی تاریخ معاصر ایران و از بازیگران مهم کودتای ۲۸ مرداد
– زادروز قمر آریان در سال ۱۳۰۱خ؛ پژوهش‌گر و نویسنده، از نخستین فارغ‌التحصیلان زن از دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران
– زادروز حسن کامکار در سال ۱۳۰۲خ؛ بنیان‌گذار گروه موسیقی کامکارها و نوازندۀ ویولن
– زادروز عباس بلوکی‌فر در سال ۱۳۰۳؛ نقاش قهوه‌خانه‌ای ایرانی و از صاحب‌نظران این هنر
– زادروز مرضیه (خدیجه اشرف‌السادات مرتضایی) در سال ۱۳۰۳خ؛ خوانندۀ سرشناس
– زادروز ابوالقاسم خزعلی در سال ۱۳۰۴خ؛ از تدوین کنندگان قانون اساسی جمهوری‌اسلامی، جزو هیئت بازنگری قانون اساسی جمهوری‌اسلامی ایران
– زادروز علی بهزادی در سال ۱۳۰۴خ؛ روزنامه‌نگار، بنیان‌گذار و مدیر مجلۀ هفتگی سپید و سیاه (از ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۳خ)
– زادروز علی‌محمد کاردان در سال ۱۳۰۶خ؛ متخصص تعلیم و تربیت و روان‌شناس
– زادروز عبدالحسین جلالیان در سال ۱۳۰۷خ؛ متخلص به‌جلالی، شاعر و حافظ‌پژوه
– زادروز پرویز کلانتری در سال ۱۳۱۰خ؛ طراح، نویسنده و روزنامه‌نگار، نقاش معاصر و از نقاشان مطرح نوگرای ایران
– زادروز جمشید لایق در سال ۱۳۱۰خ؛ بازیگر و از مکررترین بازیگران بیضایی
– زادروز پریرخ دادستان در سال ۱۳۱۲خ؛ استاد روانشناسی دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب و دانشگاه شهید بهشتی و یکی از بنیان‌گذاران روانشناسی نوین ایران و مادر روانشناسی ایران
– زادروز کتایون مزداپور در سال ۱۳۲۲خ؛ زبان‌شناس و پژوهش‌گر زبان‌های باستانی
– زادروز محمدعلی طاهری در سال ۱۳۳۵خ؛ بنیان‌گذار مجموعۀ عرفان کیهانی (حلقۀ عرفان)
– زادروز محسن فخری‌زاده مهابادی در سال ۱۳۴۰خ؛ معاون وزیر دفاع جمهوری‌اسلامی ایران و سردار سپاه‌پاسداران انقلاب‌اسلامی بود. او درحالی‌که ریاست سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی را بر عهده داشت ترور شد و در پی شدت جراحات در بیمارستان درگذشت.
– زادروز سعید کاظمی آشتیانی در سال ۱۳۴۰خ؛ رئیس سابق پژوهش‌کدۀ رویان و جهاد دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی ایران و دارای درجۀ دکترای تخصصی جنین‌شناسی از دانشگاه تربیت مدرس بود که پس از تشکیل پژوهش‌کدۀ رویان، در رشد طب تولید مثل، فناوری سلول‌های بنیادی و همانندسازی در ایران نقش به‌سزایی داشت. کاظمی در سال ۱۳۸۳خ به‌عنوان چهره‌های ماندگار تقدیر شد. مرگ وی مشکوک بوده و منابع آگاه از ترور بیولوژیک وی توسط سازمان‌های جاسوسی بیگانه از جمله موساد خبر دادند که با ایجاد مسمومیت پنهانی از طریق مواد شیمیایی با پایۀ آمفی‌تامین‌ها دچار حملۀ قلبی شده‌است.
-
درگذشت
– درگذشت کلنل فضل‌الله‌خان در سال ۱۲۹۹خ؛ فرماندۀ هنگ چهارم ژاندارمری
– درگذشت مرتضی محجوبی در سال ۱۳۴۴خ؛ نوازندۀ پیانو و آهنگ‌ساز بسیاری از برنامه‌های گل‌ها
– درگذشت کلارا آبکار در سال ۱۳۷۵خ؛ نگارگر و مینیاتورساز و تذهیب‌کار ارمنی‌تبار اهل ایران
– درگذشت سروش خلیلی در سال ۱۳۸۵خ؛ هنرپیشۀ تئاتر، سینما و تلویزیون
