به‌طوری‌که مورخان بررسی کرده‌اند، عواملی که اقتصاد ایران را در زمان شاه‌عباس شکوفا ساخته متعدد است. همچنین باید گفت که موفقیت شاه‌عباس پادشاه صفوی در کارها، در اثر مرکزیتی‌ست که ایجاد کرده‌بود. این مرکزیت در کشور از زمان شاه‌اسماعیل شروع شده و تا اواخر دوره‌ی صفویه ادامه داشت.

اگرچه یعقوب لیث، بنیان‌گذار سلسله‌ی صفاریان، از نظر دربار عباسی و فقهای اسلامی، یک شورشی به‌شمار می‌رفت که کارهایش می‌بایست خلاف موازین شرع اسلام محسوب شود و شخصیتش مورد نکوهش قرار گیرد، اما همه‌ی مورخان پیشین از رادمردی و بزرگواری و شیوه‌ی پسندیده‌ی کشورداریِ او سخن گفته‌اند.

ژان شاردن؛ سیاح و خاورشناس فرانسوی، در نوامبر ۱۶۴۳م به دنیا آمد و پس از طی تحصیلات مقدماتی، مدتی به جواهرفروشی پرداخت. وی به ایران سفر کرد و به عنوان بازرگان سلطنتی، نزدیک دربار صفویه شد. او در مدت حضورش در ایران که چندین‌سال به طول انجامید، مطالعات و مشاهدات خود را به قلم آورد.

ابوعلی سینا (ابن سینا)، زاده‌ی ۲ صفر ۳۷۰ه.ق در بخارا و درگذشته‌ی ۲۹ شعبان ۴۲۸ه.ق، پزشک، ریاضی‌دان، منجم، فیزیک‌دان، شیمی‌دان، روان‌شناس، جغرافی‌دان، فیلسوف ایرانی و از مشهورترین و تأثیرگذارترین فیلسوفان و دانشمندان ایران‌زمین است. روایتی از تکفیر دانشمندان را می‌خوانید.

ماجرای دیوان بلخ و زنده به گور کردن یک مسافر در این شهر، جدا از اصل ماجرا، با ضرب‌المثل‌هایی مرتبط است که برای ما نیز آشناست. قطعاً شنیده‌اید که گاهی افراد در واکنش به بدشانسی می‌گویند: خرِ من از کُره‌گی دُم نداشت. در اینجا نیز مَثَل به همین حکایت بازمی‌گردد که در ادامه می‌خوانید.

موضوع نوروز و شمشیر؛ روایت استقرار اسلام و نیروهای فاتح در ایران است، که از مردم مالیات بسیار سنگینی به‌نام جزیه اخذ می‌شد که احتمالاً کم‌و‌بیش از آن شنیده و خوانده‌اید. در این مطلب کوتاه نیز اشاره‌ی کوتاهی به همین موضوع داریم؛ جزیه بابت محصولات کشاورزی تا ازدواج!