«ملاله یوسف زی» در تاریخ ۱۲ جولای ۱۹۹۷ در دَرّه‌ی سوات پاکستان چشم به جهان گشود و به مدرسه‌ای رفت که پدرش «ضیا‌ء‌الدین» مدیر آن بود. «ناحیه‌ی سوات» درگیر تنش و جنگی درازمدت بود و گروه افراطیِ نظامیِ طالبان، رفتن دختران به مدرسه را ممنوع کرده‌بود. «ملاله» که از نونهالی کنش‌گر اجتماعی بود، ابتدا کارش را با نوشتن مطالبی برای بی‌بی‌سی اردو در پاکستان شروع کرد. در این سلسله مطالب، «ملاله» در برابر احکام واپس‌گرایانه‌ی طالبان و ممنوعیت مدرسه‌رفتن دختران ایستاد. این مطالب را با نام مستعار منتشر می‌کرد، اما رفته‌رفته با افزایش فعالیت‌هایش در زمینه‌ی «تحصیل دختران» عاقبت هویتش فاش شد. طالبان پس از شناساییِ «ملاله» در قدم اول خانواده‌‌اش را تهدید به قتل کرده‌بودند، اما در نهایت سراغ خودش رفتند.
در روز نهم اکتبر ۲۰۱۲م «ملاله» با چند تَن از دانش‌آموزان دیگر در اتوبوس مدرسه نشسته‌بود که گروهی چندنفره از تروریست‌های طالبان اتوبوس را متوقف می‌کنند و بالا می‌آیند. مردی فریاد می‌زند: «بگویید کدام‌تان ملاله‌اید، اگر دهان‌تان را باز نکنید، همه را می‌کشم!» در نهایت «ملاله» شناسایی می‌شود. تروریست‌های طالبان به سرش شلیک می‌کنند. او به شدت زخمی می‌شود، اما زنده می‌ماند. طالبان مسئولیت ترور را به عهده گرفت و «ملاله» را «نماد کفر و هرزگی» خواند. «ملاله» ابتدا به بیمارستان منتقل شد و گلوله از سرش خارج شد. مدتی بعد او را برای ادامه‌ی درمان به انگلستان بردند و ماه‌ها در بیمارستان بستری بود تا بهبود یافت. خبر بهبودیِ «ملاله» در خبرگزاری‌های سراسر جهان پخش شد و در ژانویه‌ی ۲۰۱۳م وقتی از بیمارستان مرخص می‌شد، ماجرای زندگی‌اش جهانی شده‌بود.
طالبان پیشتر اعلام کرده‌بودند که اگر «ملاله یوسف زی» زنده بماند، دوباره برای قتلش خواهند آمد. طالبان دلایل حمله‌ی تروریستی به وی را چنین بیان کردند که «ملاله یوسف زی» «جاسوس غرب» و «سزاوار مرگ» بوده‌است و در بیانیه‌ی خود نوشتند: «مگر شما نمی‌دانید که دین اسلام دستور کشتن جاسوسان دشمن و کفار را صادر کردهاست و شریعت ما می‌گوید که حتی یک کودک می‌تواند کشته شود، اگر مخالف دین اسلام باشد!» «ملاله»ی ۱۵ ساله با وجود سن کم بلافاصله فعالیتش را از سر گرفت و به کنش‌گر تحصیل زنان بدل شد و کتابی به‌نام «این منم ملاله» نوشت. این فعال نوجوان حقوق بشر در بیرمنگام ادامه‌ی تحصیل داد و در سن ۱۷ سالگی جوان‌ترین برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل شد.
«ملاله یوسف زی» که سه‌سال پی‌درپی (۲۰۱۳، ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵م) نامش در فهرست تأثیرگذارترین افراد مجله‌ی تایمز آمده‌بود، تحصیل در دانشگاه آکسفورد را در سال ۲۰۱۷م آغاز نمود و در جولای ۲۰۲۰م نیز مدرک تحصیلی‌اش را در رشته‌ی فلسفه، فیزیک، سیاست و اقتصاد دریافت کرد. سازمان ملل ۱۲ جولای، شانزدهمین سالروز تولد «ملاله یوسف زی» را «روز ملاله» نام‌گذاری کردهاست. روزی که «جهل» و «ارتجاع» بی‌آبرو شد! در ادامه تصاویری به‌یادماندنی از «ملاله یوسف زی» را مشاهده می‌کنید.
نگارش و گردآوری؛ قجرتایم
