«برتراند راسل» فیلسوف و دانشمند بزرگ انگلیسی بدون تردید یکی از روشنفکرترین و مبارزترین مردان قرن بیستم به شمار می‌رود. از این ریاضیدان و منطق‌شناس به عنوان یکی از پرکارترین نویسندگان قرن بیستم نیز نام برده می‌شود. این دانشمند و متفکر برجسته در میدان سیاست و در صحنه‌ی تلاش‌های انسانی و اجتماعی مبارزی خستگی‌ناپذیر و نمونه‌ی کاملی از روشنفکر مبارزه بود و سخنرانی‌ها و نوشته‌های او به هفتاد جلد می‌رسد. از این انسان انقلابی، آگاه و بشر دوست با لقب‌هایی چون «قهرمان بشریت» و «پیام‌آور آزادی» نیز یاد می‌شود.
«برتراند راسل» در ۱۸ می سال ۱۸۷۲ میلادی در انگلستان به‌دنیا آمد. اجدادش از نخبگان و بزرگان آن کشور به‌شمار می‌رفتند و پدر بزرگش سیاستمدار بود و دوبار به‌نخست‌وزیری انگلستان رسید. در دو سالگی مادرش را از دست داد، در سه سالگی پدرش مُرد و مادر بزرگش که زنی به‌شدت مذهبی و سختگیر بود سرپرست او شد. «برتراند راسل» در آغاز جوانی از دین و مذهب رو گردان شد و تا پایان عمر باشدت و قدرت فراوان با اندیشه‌های دینی و مذهبی مبارزه کرد. پس از پایان تحصیلات دانشگاهی در «دانشگاه کمبریج» در همانجا به‌عنوان استاد فلسفه و منطق به کار پرداخت. اما در دوران جنگ جهانی اول (۱۹۱۸-۱۹۱۴) به دلیل مخالفت شدید با شرکت انگلستان در جنگ و بخاطر دفاع از «نظام سوسیالیسم» او را از دانشگاه اخراج کردند.
در سال ۱۹۱۸ به اتهام «تحریک مردم به نافرمانی از دولت» بازداشت شد و مدت شش‌ماه به زندان افتاد. پس از پایان جنگ جهانی اول، در انگلستان به سفر پرداخت و در بیشتر شهرهای آن به‌انتشار اندیشه‌های صلح دوستی، دفاع از نظام سوسیالیسم، رد افکار و اندیشه‌های دینی و مبارزه با سنت‌ها و آداب موجود پرداخت. در سال ۱۹۲۷ کتاب مشهورش به نام «چرا مسیحی نیستم» منتشر شد و شور و هیجان بی‌مانندی در جهان روشنفکری پدید آورد. پس از پیروزی انقلاب سوسیالیستی در اتحاد شوروی به آن کشور سفر کرد و در آغاز به ستایش از آن انقلاب پرداخت؛ اما به سرعت پشیمان شد و به‌مخالفت با روش‌های دیکتاتوری در این سیستم دست زد و در همان دوران برای یک رشته سخنرانی به‌چین دعوت شد و در آن کشور به انتشار اندیشه‌هایش پرداخت.
پیش از آغاز قرن بیستم به‌آمریکا سفر کرد و شیوه‌ی زندگی آمریکاییان را به‌باد انتقاد گرفت. در دورانی که حزب نازی در آلمان به رهبری هیتلر قدرت می‌گرفت به‌مخالفت بسیار شدیدی با «نازیسم» دست زد و در مورد خطرهای بزرگ اندیشه‌های هیتلر به‌مردم جهان هشدار داد. پس از پایان جنگ جهانی دوم با گسترش سلاح‌های اتمی به شدت و با قدرت تمام مبارزه کرد و به کمک «اینشتین» و گروهی دیگر از دانشمندان بزرگ و مبارز اعلامیه معروف به مبارزه با کاربرد سلاح‌های اتمی را تهیه کرد. در سال ۱۹۴۴ میلادی برای تدریس در یکی از دانشگاه‌های آمریکا به‌این کشور دعوت شد. اما رهبران مذهبی مانع از کار او شدند و دانشگاه دعوت خود را پس گرفت. در این زمان با بی‌پولی شدید روبرو شد و در پایان به‌ناچار آمریکا را ترک کرد
در سال ۱۹۴۹ بزرگترین نشان سلطنتی انگلستان به او داده شد. با اینکه کلیسا با این جریان به‌شدت مخالفت کرد و با آنکه از نظر قانون کسی که سابقه زندانی شدن داشت نمی‌توانست به‌چنین افتخار بزرگی دست یابد اما هواداران راسل پیروز شدند. در سال ۱۹۵۰ جایزه «نوبل در ادبیات» به خاطر نوشتن کتاب پرآوازه و عظیم «تاریخ فلسفه غرب» به او داده شد. در ۱۹۶۱ با اینکه پیرمردی بود در تظاهرات خیابانی مشهور به «بمب اتمی را ممنوع کنید» شرکت کرد؛ پس او را بازداشت کردند و به زندان فرستادند. در سال‌های جنگ ویتنام، با دخالت آمریکا در این جنگ با شدت هرچه تمامتر به مخالفت پرداخت و دولت آمریکا را جنایتکار جنگ نامید. در ۱۹۶۷ با همکاری «ژان پل سارتر» فیلسوف و روشنفکر بزرگ فرانسوی دست به تشکیل «دادگاه جنایت‌های جنگ ویتنام» در پایتخت سوئد زد و در آن دادگاه اقدامات دولت آمریکا در جریان‌های جنگ ویتنام به شدت محکوم شد.«برتراند راسل» مردی بسیار پر کار بود و نیرویی پایان ناپذیر داشت. این فیلسوف مبارز پرکارترین نویسنده و پرسفرترین سخنران دوران خود نیز بود؛ وی در سراسر انگلستان به‌سفر و سخنرانی پرداخت. در کشورهایی چون آمریکا، شوروی، کانادا، آلمان، چین و استرالیا به انتشار افکار و اندیشه‌هایش پرداخت. وی در ۲ فوریه سال ۱۹۷۰ چشم از جهان فرو بست و دفتر عمر ۹۷ ساله او که سرشار از مبارزه در راه روشنفکری و انسان دوستی بود بسته شد.
راسل می‌گفت هدف انسان از زندگی، رسیدن به آزادی و آزادگی است و برای رسیدن به این هدف بزرگ از هیج تلاش و مبارزه‌ای نباید فروگذار کرد. از این روشنفکر بعنوان «صلح دوست بزرگ» در قرن بیستم نیز یاد می‌شود. همانطور که خواندید این دانشمند انسان دوست خود شاهد و ناظر دو جنگ خونین و جهانی بود. راسل جنگ را احمقانه‌ترین اختراع آد‌م‌های ناآگاه، سودپرست و متعصب می‌دانست. به‌نظر او ریشه جنگ‌ها را در تاریخ در بی‌شعوری، بی‌منطقی برپاکنندگان جنگ‌ها و ناآگاهی و بی‌خبری سربازان باید جستجو کرد. راسل جنگ‌های مذهبی را به‌شدت محکوم کرد و برپاکنندگان آنها را جنایتکاران تاریخ نامیده است. پیش از آغاز جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم، به‌مبارزه علیه جنگ افروزی پرداخت و به نیروهای صلح دوستی سازمان داد. وی می‌گفت مردم هر کشور باید تاب تحمل افکار و اندیشه‌های مخالف خود را داشته باشند و حق ندارند از آزادی بیان دیگران جلوگیری کنند. یادش گرامی و راهش پر رهرو باد…
مصاحبه‌ی جالب «برتراند راسل»
نگارش و گردآوری: قجرتایم
