مکه در ۷۰ سال قبل چگونه بود؟ + آلبوم تصاویر

آیا می‌دانید مکه در ۷۰ سال پیش چگونه بوده‌است؟! جعفر شهری‌باف نویسنده و پژوهش‌گر تاریخ تهران، در سفری که به مکه داشته‌است، مطالبی در کتاب حاجی در فرنگ ذکر کرده که فکر می‌کنم خواندنش بسیار تأمل‌برانگیز و حیرت‌آور باشد. همچنین تصاویر جالبی در این پست مشاهده خواهید کرد.
مکه

حدودا ۱۰ سال بعد از تاریخِ ثبتِ تصاویری که در این پست مشاهده می‌کنید، «جعفر شهری‌باف» به سفر حج (مکه) رفته‌است و دیده‌‎های خود را از وضعیت حجاج در این سفر با قلمی طنز در کتاب «حاجی در فرنگ» نوشته که خواندن آن در این پست خالی از لطف نیست:

«در شهر به‌ تماشای باغ «صفا» و «مرجان» رفتم. این دو باغ متشکل از نخلستان‌هایی است که با پارچه و گونی‌هایی آن را قطعه‌قطعه کرده، برای مسافرین آماده ساخته‌اند که در زیر درختان آن منزل می‌کنند. مردم اینجا هم عموماً از حجاج هستند، ولی با وضع بسیار فقیرانه‌ای زندگی می‌کنند؛ فرش آن‌ها حصیرپاره‌هایی است که از صاحب باغ می‌گیرند، اسباب‌شان هم شکسته و دَریده‌هایی از قبیل قُمقُمه‌ی سوراخ و آفتابه‌ی شکسته و سفره‌پاره‌هایی است که همراه آورده‌اند.

عکس قدیمی از مکه
بسیاری از زائران از طریق کشتی یا با چارپایان به مکه سفر می‌کردند. در آن روزها سفرهای هوایی هنوز در مراحل اولیه‌ی خود بود و به اندازه‌ی امروز در دسترس نبودند.

بیشتر و بلکه غالب سکنه این اماکن را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند. یک‌نفر برای به‌دست‌آوردن یک تکه حصیر‌ پاره، ۱۲ اسم را که خدمه‌ی صاحب‌باغ بودند و لازم بود که به‌خاطر داشته‌باشد، به زبان آورد و به دُور باغ گردید، عاقبت هم مأیوس و محروم برگشت و به‌روی زمین خاکی منزل گرفت! این گروه آن جماعتی هستند که برای ۲۰۰ یا ۳۰۰ تومان کم‌تردادن، چندنفر با یکدیگر هم‌خرج شده، از کاروانیان کناره می‌گیرند و بعضی‌های‌شان هم با فلاکت بیشتر تک‌روی می‌کنند.

عکس قدیمی از مکه
کسانی که تواناییِ مالی داشتند، سفر خود را با هواپیماهای کوچک از کشورهای مجاور انجام می‌دادند.

اگر وضع تهیه‌ی غذا و خوراک و نظافت آن مکان را تشریح کنم، دل‌تان از هرچه حاجی است آشوب می‌شود. استخر کوچک کثیفی در کناری قرار دارد که از کهنه‌ی گُهیِ بچه تا شلوار احتلامی و استکان چای و کاسه و غیره در همان شُسته می‌شود و حجاج محترم ایرانی هم چون آب کثیر است و کُر می‌باشد، با کمال رغبت از آن استفاده کردند. حتی وضو می‌سازند و به دو سوراخ بینی کشیده، مضمضه می‌کنند!

عکس قدیمی از مکه
برای انتقال زائران از مکانی به مکان دیگر از اتوبوس و دیگر وسایل نقلیه نیز استفاده می‌شد.

در هر گوشه‌ی باغ، دود و دمی برقرار است و دیگ‌ها برای کسانی که مشخص نیست آیا از خوردن این کثافات جان سالم به‌در می‌برند یا نه، جوش می‌زنند! مستراح‌های این باغ که از چاله‌های دستیِ کوچک تشکیل شده، به‌ قدری کثیف و آلوده است که یک‌‌نفر که به نظر می‌رسید خودش از تُجار اولوالعزم تولید و فروش کود انسانی باشد، ماتم گرفته‌بود که دو روز است قضای حاجت نکرده‌ام و نمی‌دانم با این وضع چه «ککه» به‌ سرم بریزم!

عکس قدیمی از مکه
مسلمانان فقط می‌توانند به اماکن حج وارد شوند!

بیش از هر چیز اسم دو چیز در اینجا به گوش می‌رسد: یکی «آفتابه» و دیگری کلمه‌ی «حاجی» است که معمولاً باهم مترادف است. مخصوصاً کلمه‌ی «حاجی» به‌ قدری کثرت داشت که از «آفتابه» هم بیشتر به کار می‌رفت! و آن‌قدر این اسم به‌خوردم رفت که دل‌آشوبک گرفتم و دو روز است قوطیِ قرص ضد استفراغم را برای جلوگیری کنار دستم گذاشته‌ام….»

در ادامه تصاویر بیشتری از مکه در ۷۰ سال پیش را مشاهده خواهید کرد.

شاید این پست هم برای شما جالب باشد:  «دیان آربس»؛ بانویی كه با دوربين تاريخ‌نگاری می‌كرد! + آلبوم تصاویر
عکس قدیمی از مکه
خانه‌ها و هتل‌هایی که خارج از محوطه‌ی مسجدالحرام دیده می‌شود. بسیاری از این بناهای تاریخی باید تخریب می‌شدند تا راه برای گسترش آن منطقه باز شود.
عکس قدیمی از مکه
خیابانی شلوغ در مکه و مناره‌ای به سبک عثمانی دیده می‌شود.
عکس قدیمی از مکه
یکی از ورودی‌های مسجدالحرام
عکس قدیمی از مکه
نمازگزاران خارج از ورودیِ مسجدالحرام
عکس قدیمی از مکه
کعبه و محل طواف
عکس قدیمی از مکه
نمایی نزدیک از کعبه
عکس قدیمی از مکه
نمازگزارانی که وارد محل کعبه شده‌اند.
عکس قدیمی از مکه
محل طواف مکه به اندازه‌ی امروز جمعیت نداشت.
عکس قدیمی از مکه
بازارها و غرفه‌های نزدیک مسجدالحرام
عکس قدیمی از مکه
فروشندگان اجناس و کالاهای مختلف نزدیک مسجدالحرام
عکس قدیمی از مکه
گویا اتومبیل در آن گرمای سوزان جوش آورده و زائران مشغول صرف قلیان به وقت مکه هستند!
عکس قدیمی از مکه
اسب و کالسکه نیز به‌عنوان وسیله‌ای جهت حمل‌و‌نقل استفاده می‌شد.
عکس قدیمی از مکه
زائران در حال انتخاب حیوانات برای قربانی‌کردن
عکس قدیمی از مکه
زائران در ایام حج دام‌های‌شان را نزد خود نگه می‌داشتند.
عکس قدیمی از مکه
برای حمل لاشه‌ی حیوانات قربانی، از الاغ استفاده می‌شد.
عکس قدیمی از مکه
تهیه‌ی آش در منا
عکس قدیمی از مکه
زائران در کنار شتران خود در حال نمازخواندن
عکس قدیمی از مکه
برپاییِ چادرها در کنار کوه عرفه
عکس قدیمی از مکه
محل رمی جمرات که در آن‌زمان همین‌قدر کوچک و ساده بوده‌است!
عکس قدیمی از مکه
زائری در حال تراشیدن موهایش است.
عکس قدیمی از مکه
فروش نوشابه‌های خنک و گازدار

نگارش و گردآوری؛ قجرتایم
عکس‌ها از مجله‌ی نشنال جئوگرافیک

اگر به «تاریخ» علاقه‌مند هستید؛ پیشنهاد می‌کنیم حتما در اینستاگرام خود به خانواده‌ی بزرگ ۳۴۰,۰۰۰ نفری «قجرتایم» بپیوندید! صفحه‌ی اینستاگرام ما به صورت «روزمره»، بروزرسانی می‌شود؛ پس همین حالا افتخار بدهید و در اینستاگرام خود شناسه‌ی «QajarTime» را جستجو و فالو کنید.

3/5 - (2 امتیاز)

3 پاسخ

  1. خوب است از تاریخ کهن و پر افتخار ایران نیز هم روایت کرده و هم نسل جوان را با آن آشنا سازید و هم بدانند که چه افتخاری، آنهم ایرانی بودن نصیبشان شده نه اینکه فقط از اعراب سخن بگویید

    1. تا زمانی که عده ایی فقط ایران و ایرانی رو مرکز دنیا می دونن همینه. خفه شدیم ازدست عده ایی آدم که خودشون برای اعتلای نام ایرانی کاری نمیکنن، فقط در حد کامنت های تلگرامی و ایسنتاگرامی کباده شعر و ادب میکشن. ولمون کنید تو رو خدا با این ایرانی بودن و افتخاراتش.
      داشتم داشتم ملاک نیست، دارم دارم ملاکه.
      همین ایرانیان مفتخر از گذشته همدیگرو موقع رانندگی جر میدن ولی توی اینترنت و فضای مجازی خودشون رو سرآمد همه می دونن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *