بیست‌و‌پنجم/۲۵ آگوست در تاریخ را می‌خوانید.
مناسبت‌ها
وقایع
– در سال ۱۶۰۹م؛ گالیلئو گالیله، دانشمند ایتالیایی، نخستین تلسکوپش را به‌قانون‌گذاران ونیزی معرفی کرد.
– در سال ۱۸۱۴م؛ کتاب‌خانۀ ملی کنگرۀ آمریکا در واشنگتن دی‌سی، توسط نیروهای بریتانیا تخریب شد.
– در سال ۱۸۲۵م؛ استقلال کشور اروگوئه از برزیل که این موضوع ۳ سال بعد توسط برزیل به‌رسمیت شناخته شد.
– انقلاب بلژیک در سال ۱۸۳۰م، که به‌جدایی این کشور از هلند انجامید آغاز شد.
– در سال ۱۹۱۲م؛ کوُمینتانگ (حزب ملی مردم)، حزب مؤسس جمهوری در چین و حزب حاکم کنونی تایوان امروزی تشکیل شد.
– در سال ۱۹۳۹م؛ در اثر زلزله‌ای به‌بزرگی ۷/۳ ریشتر در دیشی چین، بیش از ۹ هزار تَن جان خود را از دست دادند.
– در سال ۱۹۳۹م؛ با امضای پیمان نظامی بین بریتانیا و لهستان، بریتانیا متعهد شد که از لهستان در برابر تجاوز خارجی دفاع کند.
– در سال ۱۹۴۱م؛ در پی عدم پذیرش رضاشاه پهلوی برای کاستن تعداد آلمان‌های مستقر در ایران، نیروهای شوروی و بریتانیا، با اشغال این کشور، رضاشاه را برکنار و پسرش محمدرضا را جانشین وی کردند. همچنین در این روز، ایران به‌متفقین پیوست.
– در سال ۱۹۴۴م؛ متفقین با آزادسازی پاریس، پایتخت فرانسه، به ۴ سال اشغال این شهر توسط نیروهای آلمان نازی پایان بخشیدند.
– در سال ۱۹۸۹م؛ کاوش‌گر وُویجر ۲، ۸ سال پس از رسیدن به‌نزدیک‌ترین نقطه به‌سیارۀ کیوان و پیش از تَرک سامانۀ خورشیدی، به‌سیارۀ نپتون رسید.
– استقلال کشور بلاروس از شوروی در سال ۱۹۹۱م
– در سال ۱۹۹۱م؛ اولین نسخۀ سیستم‌عامل لینوکس به‌بازار عرضه شد.
زادروزها
– زادروز ایوان چهارم واسیلیویچ در سال ۱۵۳۰م؛ یکی از تزاران امپراتوری روسیه که به‌خاطر جنایات بی‌بدیلش در کشور روسیه، به‌او لقب ایوان مخوف را داده‌اند.
– زادروز یوهان گوتفرید فون هردر در سال ۱۷۴۴م؛ فیلسوف، زبان‌شناس، شاعر، منتقد ادبی، از دانشمندان تأثیرگذار عصر روشنگری و از نظریه‌پردازان بزرگ قرن ۱۸م اروپا در حوزۀ زبان، تاریخ و فرهنگ است.
– زادروز لویی آنتوان لئون دو سن ژوست در سال ۱۷۶۷م؛ انقلابی، سیاست‌مدار فرانسوی در دوران انقلاب کبیر فرانسه و دورۀ مشهور به‌دورۀ ترور (وحشت) که جوان‌ترین عضو کنوانسیون (مجمع ملی فرانسه در دوران انقلاب کبیر) بود. گفته می‌شود که سخنرانی وی در کنوانسیون، در رأی مجمع به‌اعدام لویی شانزدهم نقش مؤثری داشته‌است. پس از آن، جزء هیئت ۵ نفره‌ای شد که مسئول تنظیم قانون‌اساسی ۱۷۹۳م بودند و بعد از تنظیم و تصویب، وی به‌عضویت کمیتۀ نجات خلقی درآمد. او دوست صمیمی ماکسیمیلیان روبسپیر، رئیس کمیتۀ نجات خلقی در دوران ترور بود و در تصمیم‌گیری‌های مهم و اعدام اشخاص مشهوری چون ژاک رنه ابر و ژرژ دانتون نیز نقش به‌سزایی داشته‌است.
– زادروز شارل روبر ریشه در سال ۱۸۵۰م؛ زیست‌شناس فرانسوی و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۹۱۳م به‌خاطر مبارزه با بیماری آنافیلاکسی (شوک آلرژیک) بود.
– زادروز هانس آدولف کربس در سال ۱۹۰۰م؛ زیست‌شناس، پزشک و بیوشیمی‌دان انگلیسیِ زادۀ آلمان که دانشمندی پیشگام در بررسی و مطالعۀ تنفس یاخته‌ای بود. او بیشتر برای کشف ۲ چرخۀ شیمیاییِ مهم؛ یعنی چرخۀ اسیدسیتریک و چرخۀ اوره که در یاخته‌های بدن انسان و بسیاری از جانداران دیگر اتفاق می‌افتند شناخته می‌شود.
– زادروز لئونارد برنستین در سال ۱۹۱۸م؛ آهنگ‌ساز، رهبر ارکستر، نویسنده، موسیقی‌دان، مدرس موسیقی و نوازندۀ پیانو اهل ایالات متحدۀ آمریکا و از نخستین رهبران ارکستر آمریکا که به‌شهرت جهانی رسید.
– زادروز تیم برتون در سال ۱۹۵۸م؛ کارگردان، تهیه‌کننده، نویسنده، طراح، نقاش و شاعر آمریکایی
درگذشت
– درگذشت چنگیز خان مغول (تموچین) در سال ۱۲۲۷م؛ خان مغول و سردار جنگی که قبایل مغول را متحد ساخت و با فتح بخش‌های وسیعی از آسیا؛ شامل چین، روسیه، ایران و همچنین اروپای شرقی، امپراتوری مغول را پایه‌گذاری کرد. او پدربزرگ قوبلای‌خان، اولین امپراتور از سلسلۀ یوان در چین و همچنین هولاکوخان، نخستین ایلخان ایران بود.
– درگذشت دیوید هیوم در سال ۱۷۷۶م؛ فیلسوف دوران روشنگری اسکاتلند، مورخ، اقتصاددان، کتاب‌دار و جستارنویس اهل اسکاتلند که امروزه بیش از همه‌چیز، به‌خاطر افکار فلسفی بسیار تأثیرگذارش در زمینۀ تجربه‌گرایی، شک‌گرایی و طبیعت‌گرایی متافیزیکی شناخته می‌شود.
– درگذشت جیمز وات در سال ۱۸۱۹م؛ فیزیک‌دان و مخترع مشهور اسکاتلندی و پدر انقلاب صنعتی که با تکمیل دیگ بخار، خدمت بزرگی به‌فیزیک و مکانیک کرد. اختراع چگال‌گر بخار توسط وی، موجب صرفه‌جویی زیادی در مصرف سوخت و گسترش استفاده از نیروی بخار شد. به‌افتخار او، واحد توان در اس‌آی، وات نامیده می‌شود.
– درگذشت فردریک ویلیام هرشل در سال ۱۸۲۲م؛ آهنگ‌ساز و ستاره‌شناس بریتانیایی‌آلمانی که به‌خاطر کشف سیارۀ اورانوس مشهور شد. او همچنین کاشف تابش فروسرخ (مادون قرمز) نیز بوده و تعدادی کشفیات دیگر هم در زمینۀ ستاره‌شناسی دارد.
– درگذشت فریدریش ویلهِلم نیچه در سال ۱۹۰۰م؛ فیلسوف، شاعر، منتقد فرهنگی، جامعه‌شناس، آهنگ‌ساز و فیلولوژیست کلاسیک بزرگ آلمانی و استاد لاتین و یونانی که آثارش تأثیری عمیق بر فلسفۀ غرب و تاریخ اندیشۀ مدرن بر جای گذاشته‌است.
– درگذشت هانری آنتوان بکرل در سال ۱۹۰۸م؛ فیزیک‌دان فرانسوی و یکی از کاشفان پدیدۀ پرتوزایی
– درگذشت ابراهیم مُنذِر در سال ۱۹۵۰م؛ نویسنده، ادیب و زبان‌شناس لبنانی و از اعضای فرهنگستان زبان عربی
– درگذشت ایویند جانسون در سال ۱۹۷۶م؛ نویسندۀ برجستۀ اهل سوئد که به‌همراه هاری مارتینسون، موفق به‌اخذ جایزۀ نوبل ادبیات در سال ۱۹۷۴م شد.
– درگذشت ترومن استرکفوس پرسونز (ترومن کاپوتی) در سال ۱۹۸۴م؛ نویسندۀ آمریکایی
– درگذشت سیلوا کاپوتیکیان در سال ۲۰۰۶م؛ شاعر، کنش‌گر سیاسی اهل ارمنستان که وی به‌عنوان شاعرۀ برجستۀ ارمنستان و بانوی بزرگ شعر ارمنی در سدۀ ۲۰م شناخته می‌شود.
– درگذشت نیل الدن آرمسترانگ در سال ۲۰۱۲م؛ فضانورد و مهندس هوافضای آمریکایی و نخستین انسانی که طی مأموریت آپولو ۱۱ بر کرۀ ماه گام نهاد.
