ورود سینما به ایران
نخستین‌سال ورود سینما به ایران، هم‌زمان بود با اوج‌گیریِ نهضت‌های مختلفی در ایران چون مشروطه‌خواهی. نخستین مکان نمایش فیلم برای عموم در تهران در سال ۱۲۸۳خ، دو سال پیش از صدور فرمان مشروطیت در تهران، توسط «ابراهیم‌خان صحاف‌باشی» افتتاح شد. پس از «ابراهیم‌خان»، «مهدی ایوانف» ملقب به «روسی‌خان» نیز از نخستین کسانی بود که سینما را به عرصه‌ی عمومی کشاند؛ او که از خدمه‌ی دربار بود، نمایش فیلم را برای خاندان سلطنت و اشخاص معتبر پایتخت در عکاس‌خانه‌ی خود شروع کرد و با استقبال عمومی هم مواجهه شد. همین امر باعث شد تا در زمانی کوتاه، سالن‌های نمایش فیلم در پایتخت افتتاح شوند.
مسئله‌ی زنان و سینما
اولین سالن، سینما فاروس بود. در کنار این سالن‌ها، نمایش تئاتر همچون گراند هتل هم به نمایش فیلم اختصاص یافتند. نخستین فیلمی که در سینماهای ایران اکران شد، مستندهایی از جنگ جهانی اول بود. پس از پایان جنگ، با رونق‌گرفتن فیلم در اروپا و آمریکا، فیلم‌های داستانی، به‌ویژه سریال‌های اکشن و ملودرام جای خود را به فیلم‌های مستند جنگی داد. سینما نتوانست که در ابتدای امر، مشروعیت دینی کسب کند و از جنبه‌ی عرفی نیز هنوز جای خود را در میان اقشار مذهبی و سنتیِ جامعه نیافته‌بود. یکی از چالش‌های عمده، حضور زنان در سالن‌های سینما بود؛ این امر باعث تأسیس نخستین سینمای ویژه‌ی زنان به‌نام «سینما خورشید» شد.
از دختر لُر تا موج نُوی سینمای ایران
با ر‌وی‌کارآمدن «رضاشاه پهلوی» و درپیش‌گرفتن سیاست مدرنیسم، سینما نیز همچون بسیاری دیگر از مظاهر مدرنیته با سرعتی ملایم راه توسعه و ترقی را پیمود. ورود فیلم‌های ناطق، تحولی ژرف در سینمای ایران بود. فیلم «دختر لُر» رکوردهای سینما را جابه‌جا کرد؛ در این فیلم «صدیقه روح‌انگیز» اولین بازیگر زن سینمای ایران بود که در فیلم «شیرین و فرهاد» به کارگردانی «عبدالحسین سپنتا» در سال ۱۳۱۴خ بازی کرد. «سپنتا» با بازی در فیلم «دختر لُر» اولین بازیگر مرد شناخته‌شد؛ وی نقش مهمی در شکل‌گیریِ سینمای ایران داشت. از سال ۱۳۴۵خ سینمای فارسی اوج خود را تجربه کرد و موجی از فیلم‌های گنج قارونی را درنوردید و با ظهور فیلم‌های چون «گاو» و «قیصر» تغییری اساسی کرد و جریان تازه‌ای ایجاد شد که موج نُوی سینمای ایران لقب گرفت.
سینمای ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷خ
از سویی، تأسیس کانون پرورش فکریِ کودکان‌و‌نوجوانان فرصت مناسبی برای شکل‌گیریِ سینمای فرهنگی در ایران شد. تکامل کِیفیِ فیلم‌سازان از دهه‌ی ۵۰خ چون «عباس کیارستمی»، «بهرام بیضایی»، «مسعود کیمیایی» و «داریوش مهرجویی» تأثیر مثبتی بر روند فیلم‌سازی در ایران گذاشت که محصولات بدیعی را آفرید. در این دوره، فیلم‌سازانی که با تمایلات مختلف پا به عرصه‌ی فیلم‌سازی گذاشتند، نقش مؤثری در تحول این محصول ایفا نمودند. بعد از انقلاب ۱۳۵۷خ صنعت فیلم‌سازی با یک پوست‌اندازی روبه‌رو شد و قوانین منطبق با جمهوری‌اسلامی برای آن تنظیم گشت. بعد از انقلاب، سالانه یک جشنواره‌ی بین‌المللی که در بهمن‌ماه هر سال برگزار می‌شود، به‌نام «جشنواره‌ی فجر» ایجاد شد.
خانه‌ی سینما نیز بزرگ‌ترین نهاد صنعتیِ عوامل و تولید فیلم سینمایی در ایران است. از بزرگ‌ترین مشکلات سینمای ایران، می‌توان به عدم حمایت از بازیگران و عوامل سینمایی اشاره کرد. ضمناً، عدم اجازه‌ی اکران بسیاری از فیلم‌ها، سانسور بسیاری از صحنه‌ها، ممنوع‌التصویریِ بازیگران، محدودیت بسیار زیاد تهیه‌کنندگان در ساخت فیلم و عدم اکران فیلم‌هایی که با علایق دست‌اندرکاران سینما جور نباشد، باعث رکود و عدم کاراییِ لازم در این صنعت شده‌است. از سوی دیگر، محدودیت در موضوعات فیلم‌نامه‌ها از جمله عواملی است که باعث یک‌نواختی و ملال‌آوربودن موضوع فیلم‌ها شده‌است. لب کلام این‌که نه اعتراضات و نه خانه‌ی سینما، هیچ‌کدام تأثیری بر این روند نداشته‌اند.
نگارش و گردآوری؛ قجرتایم
