پادکست چیست؟

مقدمه

پادکست چیست؟ مجموعه‌ای دوره‌ای (اپیزودیک، قسمتی و…) از فایل‌های صوتیِ دیجیتال است که کاربر برای شنیدن آن می‌تواند با استفاده از سایت‌های میزبانیِ پادکست و نصب اَپ‌های پادگیر بر روی دستگاه شخصی خود، شروع به شنیدن کند. سایت‌های میزبانی و اَپ‌های پادگیر نیز خدماتی مشخص ارائه می‌دهند تا کاربر به راحتی بتواند با توجه به دستگاه شخصی، پادکست مورد علاقه‌ی خود را جستجو و گوش کند. حال از دسته‌بندیِ موضوعی گرفته، تا امکانات پخش، دانلود، لایک، کامنت و غیره…

پادکست‌ها معمولاً به دو دسته‌ی انفرادی و گروهی تقسیم می‌شوند که در قالب یک موضوع مشخص بحث و روایت می‌کنند. برای مثال؛ یک پادکست در زمینه‌ی تاریخ می‌تواند یک راوی یا گوینده با روایت یک موضوع را در برگیرد، یا بیش از یک‌نفر و شکلی از حالت مصاحبه و دورهمی را ارائه کند که به آن‌ها پادکست‌های مصاحبه‌محور هم می‌گویند. این بستگی به نوع ارائه‌ی محتوا از سوی سازنده دارد که با یک متنِ از پیش تعیین‌شده برای یک‌نفر تولید می‌شود، یا چندنفر به طور بداهه در مورد موضوعی مشخص به بحث می‌پردازند.

هزینه‌ی شنیدن پادکست برای کاربر بسیار کم است و اکثر پادکست‌ها رایگان منتشر و شنیده و دانلود می‌شوند. همچنین برخی از آن‌ها توسط شرکت‌ها، نهادها و دیگر مؤسسه‌ها مورد حمایت مالی قرار می‌گیرند که با تبلیغات تجاری نیز در این زمینه پذیرفته شده‌اند. البته نباید فراموش کنیم که پادکست‌ها می‌توانند از طریق ایجاد اشتراک پولی، همراه با سرمایه‌گذاری و تبلیغات محصول‌ها و کالاها (برای خود یا دیگران)، ترکیبی از تجارت دیجیتال را هم فراهم کنند. از آن‌جایی که پادکست در اغلب موارد رایگان است، از آن به عنوان یک رسانه‌ی مخرب یاد می‌شود، نه از نظر اخلاقی، بلکه از سوی مدل‌های قدیمی از اقتصاد و کسب درآمد سنتی!

انتشار و استفاده از پادکست چگونه است؟

اگر بخواهم این بخش را مقداری خلاصه کنم و به مراحل انتشار بپردازم؛ این است که سازنده یا تولیدکننده‌ی پادکست، فایل‌ها را با آپلود و نگهداری در هاست سایت و میزبان به عنوان یک فید وب نگهداری می‌کند که از طریق اینترنت می‌توان به آن‌ها دسترسی داشت. شنونده یا بیننده (فرد جستجوگر) هم با استفاده از نرم‌افزارهای رایانه‌ای، یا از طریق اَپ‌های مورد نیاز پادکستِ (پادگیرها) بر روی دستگاه شخصی خود که به عنوان گیرنده‌ی پادکست شناخته می‌شوند، می‌تواند به این فید وب دسترسی پیدا کند و از آن نیز استفاده نماید.

همچنین با توجه به امکانات موجود در اکثر سایت‌های میزبانیِ پادکست و اَپ‌های پخش‌کننده‌ی آن، می‌توان پادکست‌ها را به صورت آنلاین نیز پخش یا دانلود و بر روی دستگاه شخصی ذخیره و به صورت آفلاین گوش کرد. قابل ذکر است که بر همین اساس؛ چندین سایت و پادگیر نیز وجود دارند که از طریق آن‌ها می‌توان پادکست مورد نظر را دنبال (Follow, Subscribe) کرد و گوش داد. همچنین اکثر آن‌ها این اجازه را می‌دهند که کاربر، فایل (اپیزود) مورد نظر را دانلود و ذخیره کند، یا با توجه به امکانات پخش‌کننده (Player)، از آن اپیزود به جلو یا عقب پرش کند، یا سرعت پخش را کم و زیاد نماید و امکاناتی از این قبیل.

پادکست از یک منظر دیگر هم مخرب شناخته می‌شود! البته که باز هم نه از نظر اخلاقی، بلکه این‌بار از سوی پخش و تولیدکنندگان رادیو! چرا که پادکست یک رسانه‌ی هم‌گرا (رسانه‌ای که صدا، وب و پخش‌کننده‌های رسانه‌ی قابل حمل را گرد هم می‌آورد) است و استفاده را برای عموم نسبت به رادیو، از هر جهت آسان‌تر و شیرین‌تر کرده‌است؛ آن‌هم با توجه به تنوع در موضوع و محتوا، دسترسی آسان، امکانات موجود و فضای بدون نقص!

پادکست را می‌توان با کم‌ترین هزینه (اغلب رایگان و بدون هزینه) نسبت به شاخص‌های رادیویی یا گرافیکی، تولید کرد و به صورت رایگان منتشر ساخت که همین امر آن را از رسانه‌های سنتیِ مدلِ قرنِ بیستمی و ابزار تولید آن متمایز می‌کند. با این حال پادکست‌ها می‌توانند با همکاریِ دیگر شرکت‌ها از طریق تبلیغ آن‌ها در یک زمان محدود و مشخص در پادکست خود، کسب درآمد کنند. همچنین با توجه به پدیدآمدن سایت‌ها و مؤسسات حمایتی، پادکست‌ها از این طریق نیز می‌توانند از امکانات ویژه‌ای برخوردار شوند و از سوی حامیان و شنوندگان خود هم مورد پشتیبانیِ مالی قرار بگیرند.

تاریخ استفاده از واژه‌ی «پادکست» از کجاست و ریشه‌ی آن چیست؟

پادکست یک واژه‌ی ترکیبی از دو کلمه‌ی «آی‌پاد» و «پخش» (iPod و Broadcast) است که این اصطلاح برای اولین‌بار توسط مقاله‌نویس «روزنامه‌ی The Guardian» و روزنامه‌نگار BBC به‌نام «Ben Hammersley» پیشنهاد شد که آن را در اوایل فوریۀ ۲۰۰۴م هنگام نوشتن مقاله‌ای برای «روزنامه‌ی The Guardian» ابداع کرد. این اصطلاح برای اولین‌بار در سپتامبر ۲۰۰۴م در جامعه‌ی وبلاگ‌نویسیِ صوتی مورد استفاده قرار گرفت؛ یعنی زمانی‌که «Danny Gregoire» آن را در پیامی به لیست پُستیِ «آی‌پاددر-توسعه‌دهنده» (iPodder-Dev) معرفی کرد و توسط پادکست «Adam Curry» نیز پذیرفته‌شد. خلاصه به این صورت بود که Apple، Amazon، Audible، Spotify، Stitcher و باقیِ پادگیرها نیز از این اصطلاحاتِ خلق‌شده برای توسعه‌ی پادکست و دیگر امور آن استفاده و تبعیت کردند.

تاریخچه‌ی رسمیِ آغاز به‌کار پادکست از چه زمانی است؟

در اکتبر ۲۰۰۰م بود که مفهوم پیوست‌کردن فایل‌های صوتی و تصویری در «فیدهای آر.اس.اس» (RSS Feeds) در پیش‌نویسی توسط «Tristan Louis» پیشنهاد شد و این ایده توسط «Dave Winer» (توسعه‌دهنده‌ی نرم‌افزار و نویسنده‌ی فرمت RSS) اجرا شد. پادکست که یک زمانی روشی مبهم برای انتشار اطلاعات صوتی بود، بعداً به یک رسانه‌ی شناخته‌شده برای توزیع محتوای صوتی، چه برای استفاده‌ی شرکتی و چه شخصی تبدیل شده‌است. پادکست‌ها از نظر قالب، شبیه به برنامه‌های رادیویی هستند، اما به عنوان فایل‌های صوتی وجود دارند که می‌توانند به راحتی شنیده و در هر زمان و هر مکان پخش شوند.

اولین برنامه‌ی کاربردی که این فرآیند را امکان‌پذیر کرد «آی‌پاددر ایکس» (iPodderX) بود که توسط «August Trometer» و «Ray Slakinski» توسعه یافت. تا سال ۲۰۰۷م، پادکست‌های صوتی از طریق برنامه‌های رادیویی که از دهه‌ی ۱۹۳۰م منبع برنامه‌های گفتگوی رادیویی و برنامه‌های خبری بودند، کارهای تاریخی انجام می‌دادند. این تغییر، در نتیجه‌ی تکامل قابلیت‌های اینترنت، همراه با افزایش دسترسیِ مصرف‌کننده به سخت‌افزار و نرم‌افزار ارزان‌تر برای ضبط و ویرایش صدا رخ داد.

بعدها در آگوست ۲۰۰۴م، «Adam Curry» برنامه‌ی «Daily Source Code» خود را راه‌اندازی کرد. این یک نمایش متمرکز بود بر شرح وقایع زندگیِ روزمره‌ی او و ارائه‌ی اخبار و بحث در مورد توسعه‌ی پادکست، و همچنین ترویج پادکست‌های جدید و نوظهور… «Adam Curry» آن را در تلاش برای جلب توجه در توسعه‌ی چیزی که به عنوان پادکست شناخته می‌شود، به عنوان ابزاری برای آزمایش نرم‌افزاریِ خارج از محیط آزمایشگاهی منتشر کرد. نام این برنامه هم به این امید انتخاب شد که مخاطبان علاقه‌مند به فناوری را جذب کند. این برنامه در سطح پایه تولید و شروع شد، و در ابتدا برای توسعه‌دهندگان پادکست هدایت می‌شد. از آن‌جایی که مخاطبان آن به این فرمت علاقه‌مند شدند، توسعه‌دهندگان برای ایجاد و تولید پروژه‌های خود الهاماتی گرفتند و در نتیجه؛ کدهای مورد استفاده برای ایجاد پادکست را بهبود بخشیدند. همان‌طور که افراد بیشتری دریافتند که تولید پادکست چقدر آسان است، جامعه‌ای از پادکست‌های پیشگام نیز به سرعت ظاهر شد.

مرحله‌ی بعدی؛ بهبود فضای پادکست در ژوئن ۲۰۰۵م بود که Apple، «آیتیونز ۴.۹» (iTunes ۴.۹) را منتشر کرد که پشتیبانی رسمی از پادکست‌ها را در بر داشت. بنابراین نیاز به استفاده از یک برنامه‌ی جداگانه برای دانلود و انتقال آن‌ها به یک دستگاه تلفن همراه را نفی کرد. اگرچه این امر دسترسی به پادکست‌ها را راحت‌تر و گسترده‌تر کرد، اما به طور مؤثری به پیشرفت پادکچرها توسط توسعه‌دهندگان مستقل پایان داد. علاوه بر این، Apple برای بسیاری از توسعه‌دهندگان برنامه‌ی پادکست و ارائه‌دهندگان خدمات، دستور توقف صادر کرد تا از عبارت «آی‌پاد» (iPod) یا «پاد» (Pod) در نام محصولات خود استفاده کنند. همچنین لوگویی که توسط Apple برای نشان‌دادن پادکست در ApplePodcasts استفاده می‌شود، در سطح جهانی نیز شناخته و استفاده شده‌است.

در عرض یک‌سال بسیاری از پادکست‌های شبکه‌های رادیویی عمومی مانند؛ BBC، CBC Radio One، NPR و Public Radio International، بسیاری از برنامه‌های رادیوییِ خود را در پلتفرم «iTunes» قرار دادند. علاوه بر این، ایستگاه‌های رادیوییِ محلیِ بزرگ نیز مانند WNYC در شهر نیویورک، رادیو WHYY-FM در فیلادلفیا، و KCRW در لس‌آنجلس، برنامه‌های خود را در وب‌سایت‌های خود و بعداً در پلتفرم «iTunes» قرار دادند. هم‌زمان، CNET، This Week In Tech، و بعداً رادیو بلومبرگ، فایننشال‌تایمز، و سایر شرکت‌های انتفاعی، محتوای پادکست را ارائه کردند که برخی از آن‌ها از پادکست به عنوان تنها سیستم توزیع خود استفاده می‌کردند. بعداً در فوریۀ ۲۰۱۹م، «Spotify Gimlet Media»، پادگیر «Anchor» را خریداری کرد. سرویس‌های پخش استریم، پادکست را به عنوان یک سرمایه‌گذاریِ ارزان و محبوب می‌بینند.

در اوایل سال ۲۰۱۹م، صنعت پادکست هنوز درآمد کمی داشت، اگرچه تعداد افرادی که به پادکست گوش می‌داده‌اند به طور پیوسته در حال افزایش بوده‌است. وب‌سایت تحقیق رسانه‌ایِ «Edison Research» که گزارش ردیابیِ سه‌ماهه‌یِ مصرف پادکست را منتشر می‌کرد، تخمین زد که در سال ۲۰۱۹م، ۹۰ میلیون نفر در ایالات متحده‌ی آمریکا در ماه‌های گذشته‌ی همان سال، حداقل به یک پادکست گوش داده‌اند. در سال ۲۰۲۰م، ۵۸ درصد از جمعیت کرۀجنوبی و ۴۰ درصد از جمعیت اسپانیا در ماه‌های گذشته‌ی این سال، حداقل به یک پادکست گوش داده‌بودند. ۱۲/۵ درصد از جمعیت بریتانیا نیز در اواخر همان سال، حداقل به یک پادکست گوش داده‌بودند. این فرم و آمار به دلیل هزینه‌ی پایینی که برای سازنده در جهت شروع و حفظ پادکست خود دارد، بی‌شک مورد تحسین قرار می‌گیرد که صرفاً فقط به یک میکروفن باکیفیت، یک رایانه یا دستگاه تلفن همراه و نرم‌افزار مرتبط برای ضبط و ویرایش و آپلود محصول نهایی و نوعی از صداگذاریِ صوتی نیاز دارد. در نتیجه؛ سازندگان پادکست به دلیل روابط‌شان با شنوندگان، تمایل دارند که پایگاه خوبی برای شنیدن داشته‌باشند.

انواع پادکست و نوع ارائه‌ی محتوا به چه صورت است؟

• پادکست پیشرفته
  پادکست پیشرفته که به «اسلایدکست» نیز معروف است، نوعی از پادکست می‌باشد که صدا را با ارائه‌ی نمایش تصاویر به صورت اسلاید ترکیب می‌کند. این شبیه به یک پادکست ویدئویی است که تصاویر تولیدشده به صورت پویا را با همگام‌سازیِ صدا ترکیب می‌کند، اما از این جهت متفاوت است که از نرم‌افزار ارائه برای ایجاد تصاویر و ترتیب نمایش جدا از زمان ضبط پادکست صوتی اصلی استفاده می‌کند. پادکست‌های پیشرفته؛ پادکست‌هایی هستند که صدا و تصاویر را در خود جای داده‌اند. iTunes یک ویژگیِ پادکست پیشرفته به‌نام «Audio HyperLinking» را توسعه داد که آن را در سال ۲۰۱۲م ثبت کرد. پادکست‌های پیشرفته را برای مثال می‌توان در جهت معرفیِ مشاغل یا در مورد مسائل آموزشی ساخت و استفاده کرد. همچنین این پادکست‌ها برای اولین‌بار در سال ۲۰۰۶م استفاده و ارائه شدند.

• پادکست داستانی
  یک پادکست داستانی (پادکست متنی یا پادکست روایی) شبیه به یک درام رادیویی است، اما به شکل پادکست. آن‌ها یک داستان واقعی یا تخیلی را ارائه می‌دهند که معمولاً در چندین فصل و اپیزود روایت می‌شود؛ با استفاده از یک‌نفر یا صداپیشگان متعدد، دیالوگ‌ها، جلوه‌های صوتی و موسیقی برای غنی‌سازیِ داستان. داستان‌های علمی‌تخیلی و ترسناک هم بسیار محبوب هستند. این پادکست‌ها طیف کاملی از ژانرهای ادبی، عاشقانه، کمدی، درام تا فانتزی، علمی‌تخیلی و پلیسی را پوشش می‌دهند.

• پادکست رُمان
  پادکست‌های رُمان (کتاب صوتی و سریالی) یک فرم ادبی هستند که مفاهیم پادکست و کتاب صوتی را ترکیب می‌کنند. مانند یک رمان پُرطرفدار، یک پادکست رُمانی، یا یک اثر ادبیِ تخیلی. با این حال در اپیزودهایی ضبط می‌شوند که در یک دوره‌ی زمانی به صورت آنلاین و طبق برنامه منتشر می‌شوند. اپیزودها ممکن است به طور خودکار از طریق «فید RSS» یا از طریق یک وب‌سایت، وبلاگ یا سایر روش‌های انتشار و توزیع ارسال شوند. اپیزودها را می‌توان بر اساس یک برنامه‌ی منظم با فصل‌های مشخص منتشر کرد. به عنوان مثال؛ یک‌بار در هفته، یا به هر صورت دیگری که سازنده صلاح می‌بیند. کتاب‌های صوتی و برخی از پادکست‌های رُمانی به طور مفصل با جلوه‌های صوتی و صداپیشگان مجزا برای هر شخصیت، شبیه به یک نمایش‌نامه‌ی رادیویی یا پادکست، به‌صورت متنی روایت می‌شوند، اما بسیاری از آن‌ها یک راوی واحد دارند و از جلوه‌های صوتیِ کم‌تری استفاده می‌کنند، یا این مسئله برای آن‌ها امر مهمی نیست و به صورت دائم در یک اپیزود از موزیک استفاده نمی‌کنند.

• پادکست ویدئویی
  پادکست ویدئویی یا «وُدکست» پادکستی است که حاویِ محتوای ویدئویی می‌باشد. سریال‌های تلویزیونیِ تحت وب، اغلب به صورت پادکست ویدئویی توزیع می‌شوند. برای مثال فیلم «Dead End Days»؛ یک کمدی ترسناک سریالی درباره‌ی زامبی‌ها بود که از تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴م منتشر شد و معمولاً به عنوان اولین پادکست ویدئویی شناخته شده‌است.

• پادکست زنده (Live)
  تعدادی از پادکست‌ها به طور کلی یا برای اپیزودهای خاص در مقابل شنوندگان، به صورت زنده، ضبط و پخش و اجرا می‌شوند. فروش بلیت از طریق پادکست‌ها نیز راه دیگری برای کسب درآمد است. برخی از پادکست‌ها، نمایش‌های زنده‌ی خاصی را برای افراد علاقه‌مند ایجاد می‌کنند که لزوماً در فید پادکست گنجانده نمی‌شوند و باید راه دیگری برای ارائه‌ی آن‌ها؛ مانند پخش زنده‌ی مجازی یا حضوری را در نظر گرفت.

مهم‌ترین وسایل و تجهیزات مورد نیاز برای تولید پادکست چیست؟

ابتدایی‌ترین تجهیزات برای پادکست؛ کامپیوتر و میکروفن است. همچنین داشتن یک اتاق ضدِ صدا (آکوستیک) با یک هدفون می‌تواند بسیار مفید باشد. کامپیوتر باید یک برنامه یا نرم‌افزار ضبط و ویرایش داشته‌باشد. میکروفن‌های معمولی برای پادکست، با استفاده از USB متصل می‌شوند. اگر پادکست شامل دو یا چندنفر باشد، طبیعتاً برای یک اجرای باکیفیت، هر فرد به یک میکروفن نیاز دارد و برای ترکیب‌کردن آن‌ها، به یک رابط صوتیِ USB نیاز است. اگر پادکست شامل ویدئو (یا پخش زنده) باشد، ممکن است به یک وب‌کم و دوربین جداگانه و نور اضافی (ترتیب صحنه برای نمایش و اجرا) هم نیاز باشد.

نتیجه‌گیری

خلاصه‌ی کلام اینکه پادکست رسانه‌ای مانند دیگر شبکه‌های اجتماعی است و استفاده از آن‌هم بسیار آسان و لذت‌بخش می‌باشد. همچنین مانند گذشته که در «پادکست‌های قجرتایم» گفته‌ام، در اینجا هم می‌گویم باید خوشحال بود که مانند دیگر شبکه‌ها یدک‌کش زشتی‌ها و زردی‌ها و ابتذال نبوده‌است، حداقل تاکنون! پادکست‌ها امروزه با موضوعات و اشکال و قالب‌های متفاوت و باکیفیتی ساخته و منتشر می‌شوند که شنیدن یک ساعت آن‌ها در طول روز، شما را متوجه امری فوق‌العاده می‌کند که درک آن فقط نیاز به تجربه‌ی شنیدن دارد. کافی‌ست در زمان ترافیک، پیاده‌رَوی، آشپزی و هر زمانی مانند این امور، آن‌ها را گوش دهید تا بهتر متوجه منظور من بشوید.

تاریخ، هنر، موسیقی، ادبیات، شعر، علم، تکنولوژی، پزشکی، سلامت جسمی و روحی، بهداشت، تغذیه، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، مدیریت، کسب‌و‌کار، کارآفرینی، اقتصاد، گردشگری، کمدی، دین، سرگرمی، طنز، زبان، آشپزی، ورزش، کتاب، داستان، رمان، کودک و نوجوان، فلسفه، عرفان، سیاست، اخبار، سینما، بازی‌های رایانه‌ای و چندین موضوع دیگر…!

کلمات مذکور، دسته‌بندیِ متفاوتی از ارائه‌ی پادکست‌ها می‌باشند. روزی حتی کم‌تر از یک ساعت با پادکست‌ها همراه بشوید و چنانچه لذت بردید، از آن‌ها حمایت و به دیگران هم معرفی کنید. دم شما گرم!

پادکست «رادیو قجرتایم»
پادکست «داستان‌های تاریخی»

نگارش و ترجمه و گردآوری؛ قجرتایم
منبع؛ ویکی‌پدیا