«ایرج قادری» در ۲۸ فروردین‌ماه ۱۳۱۳ به دنیا آمد. برای رشته‌ی داروسازی در دانشگاه پذیرفته شد، اما مانند بسیاری از هنرمندان، تحصیلاتش را ناتمام گذاشت و به هنر رو آورد. اولین فعالیت سینماییِ «ایرج قادری» در سال ۱۳۴۳ با ایفای نقش در فیلم «چهار راه حوادث» به کارگردانیِ «ساموئل خاچیکیان» (ملقب به هیچکاک ایران) بود. همچنین وی در سال ۱۳۴۱ شرکت سینماییِ پانوراما را تأسیس کرد. هر چند از او به‌عنوان کارگردانی قبل از انقلاب یاد می‌شود، اما فعالیت در این حرفه را پس از انقلاب با ساخت فیلم «تاراج» ادامه داد. پس از این نیز تا اوایل دهه‌ی ۷۰ فیلمی نساخت، اما با درام جناییِ «می‌خواهم زنده بمانم»، فیلم‌نامه‌ای از «رسول صدرعاملی» و بر اساس داستان زندگیِ «پدرام تجریشی»، فعالیت خود را از سر گرفت.
همسرش «تهمینه اطمینان‌مقدم» متولد شهریورماه ۱۳۱۴ بود. وی نیز مانند «ایرج قادری»، بازیگر و کارگردان سینما و تئاتر قدیم در ایران بود. «ایرج» ۱۹ ساله و «تهمینه» ۱۷ ساله بودند که با یکدیگر ازدواج کردند. در سال ۱۳۳۳ نیز صاحب یک پسر شدند و پسرشان هم در رشته‌ی پزشکی در ایالات متحده مشغول به تحصیل بود که در اثر سانحه‌ی اتومبیل جان خود را از دست داد.
شاید ماجرای ازدواج «ایرج» و «تهمینه» نیز برای‌تان خواندنی باشد:
وقتی «ایرج» دانشجوی رشته‌ی داروسازی بود، در داروخانه‌ی برادرش کار می‌کرد. وزارت دارایی به کارمندانش در باغشاه زمین می‌داد و پدر «تهمینه» هم زمین‌ها را می‌ساخت. آشناییِ این دو هم در همان باغشاه صورت گرفت؛ چرا که با رفت‌و‌آمد در آن خیابان، زیاد هم‌دیگر را ملاقات می‌کردند. مادر و خاله‌های «تهمینه» فرهنگی بودند و روزهای مشخصی به مولوی‌خوانی و سعدی‌خوانی می‌پرداختند. «تهمینه» نیز با شور و علاقه پیگیر این مراسم بود که به گفته‌ی خودش؛ یکی از همان روزها در حین گرفتن فال حافظ، یک آقای بلندبالای خوش‌تیپ وارد مجلس شد؛ چون می‌خواست داروی یک خانم دکتری که دکترای ادبیات داشت را برای اون بی‌آورد. در این بین، خانم دکتر از «ایرج» خواست تا بماند و برایش فال بگیرد. در واقع آدم‌های آنجا باعث شدند تا این ۲ نفر به یکدیگر توجه کنند. یک نگاه در جلسه‌ای شاعرانه، زنگ عشق و پیوند را به صدا درآورد. با توجه به شرایط آن دوران، ظاهراً تنها یک‌بار قرار گذاشتند؛ آن‌هم با ترس و لرز!
از ازدواج که بگذریم، بیماریِ «ایرج قادری» نیز داستان خودش را دارد. در سال ۱۳۸۷ درگیر شد و پزشکان معتقد بودند که وراثت و عوامل ژنتیک و به‌ویژه مصرف سیگار، مهم‌ترین عوامل در بیمارشدن او بوده‌اند، هر چند که به گفته‌ی خانواده‌اش، وی پاک و سالم و ورزشکار بود و فقط سیگار مصرف می‌کرد. همچنین یکی از دلایل عدم فعالیتش پس از انقلاب، ۱۳ سال صبر برای کسب مجوز کارگردانی بود و پس از آن مشغول ساخت فیلم شد. زمانی که برای درمان بیماری اقدام کرد، یک‌سال دیر شده‌بود؛ چرا که به گفته‌ی همسرش، با توجه به وجود یک توده در مثانه‌اش و خون در ادرار، خیلی این موضوع را جدی نگرفت و اهمیتی نداد و پزشکان هم همان دیر اقدام‌کردنش را دلیلی بر عدم مهار بیماری تشخیص دادند. البته ۲ مرتبه تحت عمل جراحیِ سنگین قرار گرفت و شیمی‌درمانی هم شد، اما پزشکان گفتند که احتمال عود مجدد آن وجود دارد؛ زیرا سرطان مثانه متأسفانه اگر دیر تشخیص داده‌شود، مهاجم بوده و مهار آن بسیار دشوار خواهد بود.
می‌گویند بازیگرکردنِ «محمدرضا گلزار» نیز توسط «ایرج قادری» به وقوع پیوست. می‌گفتند او بازیگر نیست (واقعاً هم نبود) و «ایرج قادری» هم مدت‌ها به دنبال بازیگری خوش‌چهره و متفاوت بود، تا جایی‌که از دوستان و آشنایان می‌خواست که به او برای پیداکردن جوانی برای همراهی در فیلم‌هایش کمک کنند. روزی به «ایرج» خبر دادند که فرد مورد نظر شما را پیدا کردیم و آن فرد «محمدرضا گلزار» بود. هر چند که «محمدرضا» هم به عدم توان در ایفای نقش و بازیگری اذعان کرده‌بود، اما «ایرج قادری» پذیرفت تا با کمک و تمرین به اون برای بازیگری آماده‌اش نماید.
اما متن توبه‌نامه‌ی «ایرج قادری» چنین است:
بدین‌وسیله به اطلاع ملت شریف می‌رساند، نظر به اینکه در دوران ۲۱ سال فعالیت سینماییِ خود قبل از انقلاب اسلامی در ساختن تعدادی از فیلم‌هایم در رابطه با درگیری‌های شدید مالی، حاکی از فیلم‌سازی شخصی و دربه‌دری به مدت ۱۴ سال و برخوردهای جنون‌آمیز در مقابل طلبکارها و در نتیجه گرفتارشدن در چنگ نزول‌خواران و فشار بیش از حد و بالاخره چهارچوب‌های قراردادیِ بی‌معنی و سلیقه و خواست‌های تحمیلیِ تهیه و دستگاه در جَوِ حاکم، ناچاراً در مسیری غلط قرار گرفته‌بودم، لذا اکنون با توبه به درگاه خداوند متعال و همچنین تشکر از تک‌تک مردم و تشکر از بخشش و گذشت هم‌وطنان عزیز و پُرمهر به امید خدای بخشنده و متعال، آمادگیِ خود را در راه خدمت به اسلام و ملت مسلمان ایران در جَوی سالم اعلام می‌کنم.
«ایرج قادری» در ۴۱ فیلم کارگردان، ۴ فیلم نویسنده، ۷۲ فیلم بازیگر، ۹ فیلم تهیه‌کننده و ۱ فیلم نیز تدوین‌گر بود. مطالب دیگری مانند تَرک یک‌باره‌ی سیگار و ازدواج موقت (صاحب پسر شدن از همین ازدواج موقت) و دفن در غیاب پسرش و غیره نیز وجود دارد که به همین مختصر اکتفا کردیم. سرانجام «ایرج قادری» در ۱۷ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۱ به دلیل تشدید بیماریِ سرطان ریه در بیمارستان مهرداد بستری شد و به دلیل همین بیماری در ساعت ۴ صبح درگذشت. قابل ذکر است که طبق وصیت «ایرج قادری» کلیه‌ی هزینه‌ی مراسم و یادبود وی به مؤسسه‌ی حمایت از کودکان سرطانی اهدا گردید. یادش گرامی…
بهترین اثر سینماییِ ساخته‌شده توسط او برای شما کدام فیلم است؟!
نگارش و گردآوری؛ قجرتایم
سکانسی به یاد ماندنی از «ایرج قادری» در فیلم «پشت و خنجر»
