در این مطلب می‌خوانید:
مقدمه‌ای بر نقش زن در جنگ جهانی اول
زنان در طول قرون متمادی، نقش‌های بسیاری را در جنگ‌ها ایفا کرده‌اند؛ از روشن‌نگه‌داشتن آتش خانه در دوران باستان، تا حمایت از ارتش‌های جنگ با کارهای خانگی در اوایل قرن ۱۸م و دریافت مسئولیت‌هایی چون پرستاری در نزدیکیِ خط مقدم ارتش‌ها. در حالی که هزاران زن در طول جنگ جهانی اول به‌عنوان پرستار، داوطلب شدند و در کارهای جنگی شرکت کردند، اما نقطه‌ی عطف اصلی برای آنان در جنگ با فوریت‌های اجتناب‌ناپذیر در سال ۱۹۳۹م بود. البته در این پُست تنها به نقش زنان در جنگ جهانی اول که از سال ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸م به‌طول انجامید می‌پردازیم و چگونگیِ ورود آنان به جامعه را بررسی خواهیم کرد. وسعت این ورود بسیار هم گسترده بود؛ به‌طوری‌که مسئولیت و مشاغل مهمی را عهده‌دار بودند، هر چند که حقوق‌شان کماکان نقض می‌شد و به دنبال این مهم نیز بودند.
پرستاری؛ آغاز عمل
نقش زن در جنگ جهانی اول در ابتدا بسیار کم‌ارزش بود یا دست‌کم چنین نشان داده‌می‌شد، اما با گذشت زمان، روش‌های فوق‌العاده‌ای که زنان در آن‌ها به تلاش‌های‌شان برای پیشبرد جنگ کمک می‌کردند، بیش از پیش آشکار شد. پرستاری، کار اصلیِ زنان در جنگ بود و مجردهای جوان به‌صورت داوطلب به گروه‌های کمکیِ داوطلبانه یا صلیب‌سرخ بریتانیا هجوم آوردند. پرستاران داوطلب از همه‌ی اقشار در شرایطی که اغلب هیچ‌کاری آسان نبود و با تجهیزات پزشکیِ کم یا بعضاً حتی بدون تجهیزات پزشکی کار می‌کردند، مجبور بودند تا بدین‌صورت از مجروحان جنگی مراقبت نمایند؛ به‌طوری‌که از لحظه‌ی قطع عضو تا ساعات پایانِ زندگی، در کنار مجروحینِ در حالِ مرگ بودند. در نبردهای اصلی که به معنای واقعیِ کلمه هزاران تلفات وجود داشت، پرستاران مجبور بودند که برای نجات سربازان مجروح، وارد صحنه‌ی جنگ شوند و آن‌ها را به هر شکل ممکن، به بیمارستان‌های صحرایی برسانند؛ امری که با مسیرهای صعب‌العبور همراه بود و اقدام برای نجات جان مجروحین نیز معمولاً در شرایطی وحشتناک انجام می‌شد.
زنان شاغل و سرباز
برخی از زنان می‌خواستند تا بتوانند واقعاً برای کشورشان بجنگند و چندین مورد از سربازان زن هم وجود داشته که برای رسیدن به خط مقدم با لباس‌های مردانه نام‌نویسی کردند، اما بیشتر زنان را به خانه‌ها برمی‌گرداندند تا در حالی که مردان در جنگ بودند، آن‌ها امور مورد نیاز داخلی در کشورها را سروسامان دهند؛ به گونه‌ای که با توجه به تعداد زیاد مردان سرباز، وظایف و مشاغل حیاتیِ بیشتری به زنان از جمله در راه‌آهن، افسر پلیس، کارگران کارخانه و ساخت مهمات محول شد. در طبقات بالاتر جوامع غربی، زنان با بافتن لباس، جمع‌آوریِ پول برای امور خیریه مانند صلیب‌سرخ تازه‌تأسیس و نامه‌نگاری به سربازانِ در سنگر، از تلاش آن‌ها در جنگ حمایت می‌کردند. همچنین آزادیِ تازه‌یافته برای بسیاری از زنان، نمادی از تغییری بود که در جوامع به‌اصطلاح بازتر رخ می‌داد؛ برای مثال، جنبش حق رأی زنان در حال ایجادشدن بود و تا سال ۱۹۱۴م، اگرچه با جنگ قطع شد، اما توانست به نیروی عظیمی برای تغییر، به‌ویژه در بریتانیای کبیر تبدیل شود؛ چرا که قرار بود زندگیِ زنان برای همیشه تغییر کند.
حق رأی زنان
در زمان جنگ جهانی اول بین سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸م، اکثر زنان حق رأی یا خدمت در امور رزمی و نظامی را نداشتند. بسیاری از زنان، به‌ویژه در غرب، جنگ را فرصتی می‌دانستند تا نه‌تنها به کشورهای خود خدمت کنند، بلکه برای کسب حقوق و استقلال بیشتر خود هم تلاش نمایند. در حالی که میلیون‌ها مرد از خانه‌های‌شان دور بودند، زنان جای خالیِ آنان در مشاغل تولیدی و کشاورزی را در جبهه‌ی داخلی پُر می‌کردند. البته زنان دیگری هم بودند که در خط مقدم به‌عنوان پرستار، پزشک، راننده‌ی آمبولانس، مترجم و در موارد نادر در میدان نبرد نیز فعالیت می‌نمودند. یکی از ناظران این وقایع نوشته‌است که «زنان آمریکایی هر کاری را که به آن‌ها محول شده‌است، انجام می‌دهند؛ کار در ساعات طولانی و وظایفی بسیار سخت که امید بازگشت به خانه را برای‌شان تقریباً ناممکن می‌ساخت.»
نقش مؤثر زنان در تولید تسلیحات
کشورهای در حال جنگ، تمام جمعیت خود را بسیج کرده‌بودند. طرفی که بتواند تسلیحات بیشتری تولید کند و نیروهای بیشتری را هم تأمین نماید، طبیعتاً در نهایت پیروز خواهد شد. زنان در آن‌زمان نقش‌های جدیدی در نیروی کار، به‌ویژه در زمینه‌‌ی تولید تسلیحات جنگی و کشاورزی را به عهده گرفتند. در سال ۱۹۱۴م، تولیدکننده‌ی تسلیحات آلمانی به‌نام «کروپ» تقریباً هیچ زنی را استخدام نمی‌کرد، اما تا سال ۱۹۱۷م، زنان تقریباً ۳۰ درصد از ۱۷۵ هزار کارگر آن را تشکیل می‌دادند و در مجموع نزدیک به ۱/۴ میلیون زن آلمانی در سراسر کشور در نیروی کار جنگی، مشغول به کار بودند. بریتانیا همچنین با گسترش اشتغال زنان، تولید تسلیحات خود را افزایش داد؛ به‌طوری‌که در جولای ۱۹۱۴م، ۳/۴ میلیون زن با حقوق در بریتانیا کار می‌کردند. در مجموع تا جولای ۱۹۱۷م، حدوداً ۴/۷ میلیون نفر این کارها را انجام دادند. همچنین زنان بریتانیایی با لباس فرم در نیروی دریاییِ سلطنتی و نیروی هواییِ سلطنتی نیز خدمت می کردند.
تغییر در زنان آفریقایی/آمریکایی
همان‌طور که زنان، مشاغل سنتیِ مردانه را در آمریکا انتخاب کردند، زنان آفریقایی/آمریکایی نیز توانستند که اولین تغییر عمده‌ی خود را از مشاغل خانگی، با کار در ادارات و کارخانه‌ها رقم بزنند. تحقیقات اخیر همچنین نشان می‌دهد که تعداد محدودی از زنان آفریقایی/آمریکایی در خارج از کشور به‌عنوان داوطلب به‌همراه «انجمن مسیحیِ مردان جوان» (YMCA) خدمات متعددی داشتند. «آلیس دانبار نلسون» شاعر آمریکایی و فعال حقوق مدنی، در مورد تلاش‌های زنان آفریقایی/آمریکایی در طول جنگ جهانی اول تا سال ۱۹۱۸م گفته‌است: «زنان همچنین به‌عنوان آزمایش‌گر مهمات، اپراتور تابلوی برق و انباردار فعالیت داشتند و تقریباً وارد هر نوع کارخانه‌ای شدند که به تولید تسلیحات جنگی اختصاص داشت؛ از خطرناک‌ترین پُست‌ها در کارخانه‌های مهمات گرفته، تا کار در کارخانه‌های هواپیماسازی.»
اما حتی زنانی که نقش‌های سنتی‌تری داشتند هم در تلاش برای پیشبرد جنگ مشارکت می‌کردند. از هر زن خانه‌دار در آمریکا خواسته‌شد تا کارت تعهدی را امضاء کند که در آن قید شده‌بود «تا آن‌جایی که شرایط من اجازه دهد، دستورات و توصیه‌های مدیر غذایی را در رفتار خانواده‌ام اجرا می‌کنم.» این به معنای کنسروکردن غذا برای استفاده در آینده، پرورش سبزیجات در حیاط و محدودکردن مصرف گوشت، گندم و چربی بود. جالب است بدانید که بیش از همه، از زنان انتظار می‌رفت که روحیه‌ی خانواده‌های خود در خانه و عزیزان‌شان در خارج از کشور را هم تقویت کنند.
پزشکان و پرستاران بی‌شمار
حقیقتاً ارتش نجات، صلیب‌سرخ و بسیاری از سازمان‌های دیگر به هزاران داوطلب زن وابستگی داشتند. برای مثال، صلیب‌سرخ آمریکا بیمارستان‌هایی را برای مراقبت از مجروحان جنگ اداره می‌نمود که پرستارانی آن را اداره می‌کردند که صدها نفر از آن‌ها در حین خدمت در طول جنگ جان باختند. همچنین هزاران زن دیگر هم بودند که در ارتش و نیروی دریاییِ آمریکا خدمت کردند. در حالی که نیروهای اعزامیِ آمریکا هنوز در حال آماده‌شدن برای رفتن به خارج از کشور بودند، پرستاران ارتش آمریکا به جبهه فرستاده شدند و به نیروی اعزامیِ بریتانیا پیوستند. تا ژوئن ۱۹۱۸م، بیش از سه‌هزار پرستار آمریکایی در بیش از ۷۵۰ بیمارستان تحت مدیریت بریتانیا در فرانسه حضور داشتند. در حالی که پرستاران در جبهه پذیرفته شده و با موانعی روبه‌رو می‌شدند که نمی‌توانستند مهارت‌های خود را که به‌سختی فرا گرفته‌بودند، به کار گیرند، برای خدمت در نیروی پزشکیِ ارتش آمریکا رَد شدند.
بسیاری از کسانی که رَد شدند، به دنبال فرصت‌های دیگر برای خدمت در جنگ بودند؛ برای مثال، به‌عنوان جراحان قراردادیِ غیر نظامی، با صلیب‌سرخ یا سایر سازمان‌های امدادیِ بشردوستانه و حتی در ارتش فرانسه حضور داشتند. همچنین انجمن ملیِ زنان پزشک، پول جمع‌آوری می‌کرد تا پزشکان خود را به خارج از کشور بفرستند و در بیمارستان‌هایی که توسط صلیب‌سرخ آمریکا اداره می‌شد، مشغول به کارشان کند. تا پایان جنگ، نزدیک به ۸۰ پزشک زن از این سازمان در مناطق ویران‌شده‌ی اروپا مشغول به کار بودند و از غیر نظامیان و سربازان مراقبت می‌کردند و بیماری‌هایی مانند آنفولانزا و حصبه را درمان می‌نمودند. در طول آخرین حمله‌ی متفقین در تابستان و پاییز ۱۹۱۸م، بسیاری از پزشکان، پرستاران و دستیاران زن در نزدیکیِ خط مقدم، عملیات هم انجام می‌دادند و برای سربازان مجروح، مراقبت‌های پزشکی ارائه می‌کردند.
عصر خودرو
عصر خودرو در جنگ جهانی اول تازه شروع شده‌بود و آمبولانس‌های موتوردار، وسیله‌ای برای درمان مجروحان در میدان جنگ بودند. بسیاری از زنانی که مهارت رانندگی داشتند، داوطلبانه به خارج از کشور رفتند تا به‌عنوان راننده‌ی آمبولانس و کامیون یا مکانیک خدمت کنند. آن‌ها تجهیزات پزشکی را تحویل می‌دادند، بیماران را به بیمارستان‌ها منتقل می‌کردند و برای حمل مجروحان، آن‌ها را از جوخه‌ی آتش نیز عبور می‌دادند. همچنین بسیاری از زنان راننده، با اتومبیل‌های شخصیِ خود این کار را بر عهده می‌گرفتند؛ از جمله «ماری کوری» که یک واحد اشعه‌ی ایکس سیار، یا اصطلاحاً ماشین‌های رادیولوژیکی با نام مستعار «کوریِ کوچک» را اختراع کرد و در نهایت به ۱۵۰ زن آموزش داد تا اپراتور اشعه‌ی ایکس در جبهه‌ی نبرد باشند، که خودِ «ماری کوری» نیز یکی از آن‌ها بود.
زنان خدمت‌کار نیروی دریایی
با وجود هزاران استخدام جدید، اما نیروی دریاییِ آمریکا در آغاز جنگ جهانی اول، در این‌باره مشکلاتی داشت؛ یعنی عبارتی مبهم در بخشی از قانون دریایی در سال ۱۹۱۶م وجود داشت که مشخص می‌کرد چه‌کسی می‌تواند خدمت کند؛ برای مثال، زنان می‌توانستند به‌عنوان خدمت‌کار به صفوف خدمت بپیوندند و حدوداً ۱۲ هزار زن با درجه‌ی افسری در نیروی دریایی ثبت‌نام کردند. در واقع اکثر این زنان در پایگاه‌های دریایی به‌جای مردانی که به اروپا اعزام شده‌بودند، خدمت می‌کردند. در حالی که بسیاری از زنان استخدامی، وظایف اداری را انجام می‌دادند، برخی نیز به‌عنوان راننده‌ی کامیون، مکانیک، اپراتور رادیو، اپراتور تلفن، مترجم و کارگران مهمات کار می‌کردند. همچنین آن‌ها مسئولیت‌های مشابهی با همتایان مرد خود داشتند و حقوقی معادل ۲۸/۷۵ دلار در ماه دریافت می‌کردند.
گروه Hello Girls
ژنرال «جان جی. پرشینگ» با هدف بهبود ارتباطات در جبهه‌ی غربی بین نیروهای متفقین، خواستار ایجاد واحدهای اپراتور تلفن زنانه شد. این واحد، زنانی را که به زبان‌های فرانسوی و انگلیسی مسلط بودند، برای خدمت به‌عنوان اپراتور تلفن‌ها در جبهه‌ی غربی استخدام می‌کرد. زنان همچنین آموزش‌های بدنی می‌دیدند، پروتکل نظامیِ سختی را رعایت می‌کردند، لباس‌های دارای هویت می‌پوشیدند و بسیار هم نزدیک به خط مقدم کار می‌کردند. این زنان استخدامی، با نام مستعار «Hello Girls» نامیده می‌شدند و به دلیل شجاعت و تمرکزِ تحت فشار، بسیار مشهور شدند. البته برخی از آنان، نام‌گذاریِ فوق را دلیلی جهت تحقیر شغل و جایگاه‌شان می‌دانستند!
فعالیت رسمیِ زنان سرباز
اگرچه سال‌ها طول کشید تا بسیاری از کشورهای دیگر به سربازان زن اجازه‌ی فعالیت رسمی دهند، اما در روسیه، بلغارستان، رومانی و صربستان، زنان به‌عنوان سربازان رزمی خدمت می‌کردند. شناخته‌شده‌ترینِ این سربازان «ماریا بوچکاروا» بنیان‌گذار «گردان مرگ زنان» روسی بود. «بوچکاروا» که اولین زنی بود که یک واحد نظامیِ روسیه را رهبری می‌کرد، تا آن‌جا پیش رفت که در سال ۱۹۱۴م از تزار درخواست نام‌نویسی در ارتش امپراتوریِ روسیه کرد و اجازه‌ی پیوستن نیز به او داده‌شد. «بوچکاروا» در ابتدا بسیار مورد آزار و اذیت قرار گرفت و حتی طرد شد، اما بر مشکلات جنگ غلبه کرد و به سرباز و فرمانده‌ای ممتاز بدل گشت.
در واقع گردان تماماً زن «ماریا بوچکاروا»، اولین گردان زنان روسیه بود که در سال ۱۹۱۷م ایجاد شد تا از طرفی قدرت خود را به مردان نشان دهند. اگرچه آموزش آن‌ها عجولانه انجام می‌شد، اما این گردان برای شرکت در حمله‌ای در جولای ۱۹۱۷م به جبهه‌ی غربیِ روسیه فرستاده‌شد. واحدهای زن دیگری هم به دلیل ارزش‌های تبلیغاتی در آن‌زمان تشکیل شدند، اما به اندازه‌ی «بوچکاروا» و گردان وی، بخت و اقبال یارشان نبود. در ادامه تصاویری بی‌نهایت جذاب از حضور مؤثر زنان در جنگ جهانی اول را مشاهده می‌کنید.
نگارش و گردآوری؛ قجرتایم
یک پاسخ
نقش زن در تاریخ برجسته است ولی کشور های استعمارگر از نقش شان در کشتار انسان ها با ساختن تسلیحات نظامی و فحشا استفاده کرده اند.